The Yes Men, activitstische kunstenaars met een missie: “Where criminals use identity theft to prey on the powerless and make money, we prey on the powerful and use their identities and position to get the word out about something that needs to be fixed.”
The Yes Men behoren internationaal tot de meest vooraanstaande en radicale activistische kunstenaars van dit moment. Met trots presenteert Museum Het Domein de eerste solotentoonstelling in Nederland van dit provocatieve duo, gevormd door de in New York woonachtige Andy Bichlbaum en Mike Bonanno. De expositie is te zien van 13 juli tot en met 30 november 2014.
Out-Smarting Capitalism vormt tegelijk één van eerste gelegenheden om het werk van The Yes Men in Europa te zien. Met hun vaak spectaculaire en gedurfde interventies vragen zij aandacht voor de manier waarop multinationals onder meer de mensenrechten, de democratie en het milieu aan hun laars lappen. “This is Jonathan Swift for the Jackass generation, a combination of devastatingly intelligent critique with slapstick hilarity”, typeerde schrijfster en activiste Naomi Klein het tweetal.
Identity Correction
The Yes Men hanteren een unieke methode die zij als ‘Identity Correction’ bestempelen. Op televisie, websites of tijdens zakenconferenties doen Bichlbaum en Bonanno zich voor als vertegenwoordigers van grote bedrijven en politici. Met bijtende satire overschrijden zij grenzen om morele vragen te stellen over machtsmisbruik door bedrijven en politici.
Tegelijk leggen zij onze onverschilligheid en ons onvermogen bloot om in opstand te komen tegen dergelijke onzuivere praktijken. “Unlike Identity Theft, which criminals practice with dishonest intent, Identity Correction is the art of impersonating a powerful criminal to publicly humiliate them for conspiring against the public good”, verklaarde het duo.
Wellicht de meest bekende actie van The Yes Men vond plaats op 3 december 2004. Exact twintig jaar na de giframp in het Indiase Bhopal die achtduizend mensen het leven kostte en bij een half miljoen mensen blijvend lichamelijk letsel veroorzaakte, verscheen Andy Bichlbaum op BBC World als een vertegenwoordiger van Dow Chemical Company. Voor een publiek van driehonderd miljoen tv-kijkers verklaarde deze ‘woordvoerder’ dat Dow eindelijk verantwoordelijkheid nam voor de giframp en twaalf miljard Dollar aan compensatie in het vooruitzicht stelde voor slachtoffers en de schoonmaak van het terrein. Door de interventie van The Yes Men kelderde het Dow-aandeel binnen een half uur ruim vier procent en verloor het bedrijf twee miljard aan marktwaarde. Toen de chemiereus de hoax rechtzette, werd het bedrijf bovendien gedwongen om de pijnlijke weigering van iedere aansprakelijkheid te herhalen.
Een greep uit andere absurde en humoristische acties uit het oeuvre van The Yes Men: een valse verkiezingswebsite van George W. Bush, die wees op hypocriete beweringen op de authentieke Bush-website (2000). Een nep-editie van de New York Times die ‘all the news we hope to print’ verkondigde en die het einde van de oorlog in Irak uitriep. Op 4 juli 2009 werd de krant in een oplage van ruim een miljoen exemplaren uitgedeeld in de straten van New York. De demonstratie van een opblaasbaar balvormig kostuum, zogenaamd ontwikkeld door de militaire distributeur Halliburton: de SurvivaBall, die mensen zou beschermen tegen rampen, veroorzaakt door klimaatverandering (2008). Een video waarin een vermeende Shell-woordvoerder zijn excuses aanbiedt aan de bewoners van de Niger-delta voor de schade die het bedrijf daar aanrichtte (2010).
De tentoonstelling in Museum Het Domein heeft het karakter van een retrospectief van verschillende memorabele interventies en omvat video’s, documenten en objecten van de laatste tien jaar, geënsceneerd binnen opvallende, door de kunstenaars gecreëerde settings.
Eveneens maakt hun meest recente project, The Yes Lab Action Switchboard, deel uit van de tentoonstelling: een bemenst digitaal platform dat creatieve activisten over de hele wereld samenbrengt en in contact stelt met NGO’s om directe acties te ondernemen. Het platform helpt bij het ontwikkelen van ideeën, het vinden van medewerkers en het tot stand brengen van acties die de wereld kunnen veranderen.
Als onderdeel van de tentoonstelling wordt de meest recente film van het tweetal vertoond: The Yes Men Fix the World (2009). De film werd talloze malen bekroond – onder meer met de publieksprijs van het Filmfestival in Berlijn. Tegelijk wijst de tentoonstelling vooruit naar hun nieuwste film, die eind 2014 in première gaat: The Yes Men Are Revolting.
Dit najaar zullen de Yes Men hun opwachting maken in Museum Het Domein voor een performance/lezing. Kijk voor meer informatie www.hetdomein.nl.
