De Taalunie adviseiert de regeiering van Nederlandj, Belsj en Suriname euver ’t taalbeleid. Op dit momènt is me ómgang óm ’n nuuj visie te óntwikkele op de positie van ’t Nederlands.
Dao heurt ouch bie de vraog waat of de plaatsj is van de erkènde sjtreektale (en hun dialekte). Op 14 meert haet de Taalunie dao-euver ’n conferentie georganiseierd mit es thema: Taalvariatie.
Waat is noe ’t probleem?
De Taalunie waas/is van meining dat de sjtreektale (dialekte) variante van ’t Nederlands zeen. Veldeke Limburg en de Raod veur ’t Limburgs höbbe eerder al geprobeierd dees visie aan te passe. Want door de Europese erkènning van ’t Limburgs, ’t Fries en ’t Nedersaksisch waere die tale tot de zelfsjtenjige tale geraekend. In de visie van de Taalunie zeen ze die positie kwiet!
’t Is natuurlik vanzelfsjpraekend dat de Willy Dols Stichting zich van oet häör doelsjtèlling zich gans aansjlut bie de visie van de twee genuimde organisaties.
De reactie op de visie van de Taalunie
’n Aantal gerenomeierde taalkundige oet Limburg, Friesland en de Nedersaksische provincies höbbe veuraaf – dus veurdat de conferentie plaatsjvónj – ’n notitie opgesjtèld. Dao-in höbbe ze dudelik hun meining aangegaeve wie zie de positie van de sjtreektale zeen. Oet ’n reactie van de Taalunie liekent ’t dat ze aope sjteit veur de genuimde argumènte.
En noe wachte veer aaf wie de nuuj visie van de Taalunie d’r oet geit zeen.
De visie van ós taalkundige aan de Taalunie höbbe veer hie veur uch d’rbie gedaon.
Frans Walraven
De positie van de erkènde regionaal tale in Nederlandj
Roeland van Hout, Henk Bloemhof, Leonie Cornips, Goffe Jensma en Joep Leerssen.
De Taalunie wilt ein taalbeleid gesjtalte gaeve mit naodrökkelike, positief aandach veur variatie in ’t Nederlands. ’t Liek ós belangriek dat dae aanpak raekening hiltj mit de specifieke sjtatus van ’t Fries, Nedersaksich en Limburgs, die es regionaal tale wèttelik erkènd zeen ónger ” ’t Europees Handvest veur regionaal tale of tale van minderhede” van de Raad van Europa. Veer betreure ’t dat ’t taalvariatiebeleid van de Taalunie eine tendens leet zeen óm veurbie te gaon aan de maatsjappelikke en publiekrechtelike sjtatus van dees regionaal tale en veer roupe dan ouch de Taalunie op óm zich expliciet te commiteiere aan hunne sjpecifieke sjtatus en erkènning. Veer höbbe hieveur de volgende argumènte.
1. ’t Identiteits argumènt
’t Actief gebroek van regionaal tale in de dagelikse interactie en hun positie in de machtdynamische verhoudinge zeen cruciaal óngerdeil van de publiekelike belaefde lokale/regionale identiteite die hie in ’t landj gebroekelik zeen. Identiteitsformatie door ’t gebroek van regionaal tale beujt hawvas in ein sjnel mondialiseierend Nederlandj: ze zeen cohesiebevorderend, zörge veur verbènjing in de lokaal gemeinsjap en veur zelf bewustzeen en zelfrespek in de landjrandj van Nederlandj. Belangrieke thema’s zeen meervoudige identiteite en desjtandarisatie: sjpraekesj van regionaal tale en sjpraekesj in de landjrandj van Nederlandj waere döbbel gemarginaliseierd, zo waal in ’t sjpraeke van hun regionaal taal es in ’t sjpraeke van hun lokale vórm van ’t Nederlands (zachte g beveurbeeld).
2. ’t Publiekrechtelik argumènt
De Nederlandse erkènning van de regionaal tale ónger ’t Europees Handvest hiltj in dat de Taalunie es euverheidsinstantie hunne sjtatus neit maag miskènne; dat zie neit impliciet of expliciet dao-op maag aafdinge in häör publicaties; en dat zie raekening deint te hawte mit ’t beleid dat bènne de betreffende provincies op gróndj van die erkènning wurt óntwikkeld en geïmplementeierd.
3. ’t Exclusie-argumènt
De Taalunie wilt de taalvariëteite ómvatte die valle ónger ’t begrip Nederlands. Taalhistorisch en taalstructureel is de aafbakening van ’t taalgebied van waat Nederlandse dialekte zeen, ónmuigelik, zo wie vasgesjtèld door Weijnen en Goossens in hun dicussie euver de definitie van waat Nederlandse dialekte zeen. De dialekgrenze doorkruutse de landjsgrenze. ’t Taalgebied van de Nederlandse sjtandaardtaal is allein op gróndj van politieke en administratieve grenze te definieiere. ’t Verdeint daoróm de veurkeur óm te sjpraeke euver dialekte en regionaal tale in ’t Nederlandse taalgebied en neit euver Nederlandse dialekte en regionaal tale. ’t Sjtandaard Nederlands ómvat neit de regionaal tale. Dao is gein sjpraoke van ein inclusieve mer van ein exclusieve relatie.
4. ’t Tweetaligheidsargumènt
Sjpraekesj van ein regionaal taal verwerve dees taal es hun modesjtaal. ’t Nederlands is ein tweede modesjtaal of later geleerd. Sjpraekesj van regionaal tale besjouwe zichzelf es tweetalig. Es zie hun regionaal taal en Nederlandse gebroeke bènne ein conversatie wissele zie van taal.
5. ’t Superdiversiteitsargumènt
De taalvariatie van de regionale tale wurt in de door de Taalunie oetgedrage visie bedólve ónger de regionale variatie in anger sjtreke (Papoea-Nieuw-Guinea, Eritrea, Brazilië, Bolivië, Hongarije, China) en ’t gebroek van Fins, Maleis, Punjabi, Russisch, Italiaans en Tamazight in Nederland zelf (zuug ‘Tal van Talen’). ’t Zou ein óneigelik argumènt zeen óm in ’t leich daovan de apaarte sjatus van de regionaal tale te bagatelliseiere. De Taalunie hanteiert dao-en-baove ten ónrechte ein paraplumodel wo-in regionale tale geliekgesjakeld waere mit alle anger taalvariëteite en -variaties, waat es geheel taegeneuver ’t sjtandaard-Nederlands gesjtèld mót waere. Dat is in sjtried mit de publieksrechtelike en maatsjappelike situatie.
6. ’t Sjatusargumènt
In ’t Nederlandse taalgebied is de sjtandaardtaal de taal mit eine officiële sjtatus in de publieke sfeer, in ’t ambtelik verkeer en in ’t óngerwies. Dit zou a contrario ein trivialiteits- of banaliteitshouding ten aanzeen van regionaal tale kènne suggereiere, wovan de Taalunie zich deint te ónthawte, des te mee dao taalversjille dèks sociale cónflicte laote zeen en vórm gaeve aan die cónflicte. Veer numme dus aafsjandj van de koddige visie die in ein brochure wie ‘Tal van Talen’ te laeze vilt. “Ouch dialekte höbbe op sociaal media ein sjtevige positie verwórve. Zo zeen dao speciale sites veur memes, jóksige online plaetjes, in sjtreektale es Brabants en Limburgs.” Regionaal tale sjtaon apaart van de sjtandaardtaal en heure neit dao ónger. Regionaal tale höbbe eine eige sjtatus.
7. ’t Zörgargumènt
De Taalunie beujt regionaal tale aan óm häör expertise en infrastructuur te gebroeke. Dao sjtömme veer mit in. Dit zörgmodel haet aevel financiële en infrastructureel concretiseiering en invölling en regionaal óngerboewing neudig. De Taalunie zou neit allein es eine symbolische sjirmheer of besjermer van taalvariatie of taalversjille mótte optrae, mer actief, mit ein loesterend oor, aan de sjlaag gaon mit groepe sjpraekesj en organisaties in ’t veldj, mit erkènning van de zelfredzaamheid van de regionaal tale. Dat zou mótte vuiere tot ein actief taalvariatiebeleid en ein beleid inzakes regionaal tale dat insjpeelt op wunsje en nood van de taalgebroeker.
Vertaald in ’t Zittesj door Baer Smit
(Dees teks is euvergenómme mit toesjtömming van prof. dr. Leonie Cornips)
