Expositie schilderijen van Toon bij Galerie Michel Knops

10 apr 2023, 20:00 • Nieuws

uitsnede rood herfstlandschap toon hermans

SGN

Door Tessa Reijnders - Tot vrijdag 1 september presenteert Galerie Michel Knops in Sittard een bijzondere selectie van zo’n 90 schilderijen van Toon Hermans.

De in Sittard geboren cabaretier (1916 – 2000) hield zijn schilderijen het grootste deel van zijn leven privé. De expositie bij Galerie Michel Knops is het eerste moment dat zoveel schilderijen van Toon te zien zijn in Limburg.

Toon Hermans

Wanneer we aan Toon Hermans denken, dan herinneren we ons hilarische conferences zoals Snieklaas en Wat ruist er door het struikgewas? en ontroerende liedjes zoals De appels op de tafelsprei en Lente me

. Of zijn prachtige gedichtenbundels met vrolijke en troostende woorden. Maar Toon’s schilderijen zijn een stuk minder bekend. Alleen de oplettende fans herkennen zijn schilderijen van diverse covers van zijn gedichtenboekjes.

“Ik schilder al een halve eeuw, bracht mijn doeken niet naar buiten, omdat ik ze voorlopig nog een beetje voor mezelf wilde houden. Met palet, penseel en verf heb ik nooit naar techniek gezocht. Ik begon al vroeg omdat kleur me aansprak. (…). Die kleuren grepen me bij de kraag en ik speelde ermee, zoals kinderen spelen met een bal. Zo doe ik het nog, zonder ergens serieus in de leer te zijn geweest.” – uit Toon – Levenskunstenaar (2001)

Van jongs af aan

Tekenen deed Toon al van jongs af aan. Hij volgde zelfs een aantal lessen bij de Limburgse schilder George Tielens. Maar toen daar modeltekenen aan bod kwam, verbood zijn moeder hem de lessen verder bij te wonen. Want blote mensen natekenen, dat was in de jaren ’30 in het katholieke zuiden ‘not done’. Veel kunstonderwijs heeft Toon dus niet gehad, maar talent voor tekenen en schilderen had hij zeker. Zo stamt uit die tijd een prachtig portret van zijn vader, maar ook een portret van Deken Tijssen dat hij een paar jaar na zijn overlijden tekende in kleurkrijt op strokarton.

“Met dat portretje heb ik lopen leuren langs de boerderijen in zijn geboortedorp Susteren. Daar verkocht ik het voor vijfenzeventig cent. Kunt u zich voorstellen dat ik grote ogen opzette toen ik in november 1995 van het bisdom Roermond een brief kreeg met het verzoek of ze mijn portretje mochten gebruiken voor nieuwe gedachtenisprentjes ter gelegenheid van zijn zaligverklaring.” – uit Toon Hermans – Levensboek (2001)

Eenvoudig en intiem

Toen Toon uit Sittard vertrok, verdween het schilderen naar zijn privésfeer. Het was een van de weinige bezigheden die hij helemaal voor zichzelf hield en waarvan hij ontspande. En dat zie je terug in de onderwerpen van de schilderijen. Het is er rustig, kalm en intiem. Geen drukbevolkte of overprikkelende onderwerpen, maar kleine eenvoudige tafereeltjes zoals stillevens met fruit, vazen met bloemen en (Limburgse) landschappen, met hier een daar een portretje van een clown, een mevrouw of zijn jongste zoon Gaby. Toon’s schilderijen bevatten een lichtheid die we herkennen van zijn sketches en weerspiegelen de grote liefde voor zijn vrouw Rietje en zijn kinderen, zijn passie voor kleur en zijn respect voor de grootsheid van de natuur en ‘de schepper’.

“Op het toneel heb ik altijd een soort blijmoedigheid rondgebazuind. Zou ik ook zo kunnen schilderen? Misschien wel. Ik heb de kleuren al in mijn hoofd en die verschillen niet zoveel van de kleuren in mijn liedjes. Het zijn de gele, groene en rode, oranje hemelsblauwe tinten. Als ik die straks op het linnen penseel, komt er waarschijnlijk iets blijmoedigs uit.” – uit Toon Hermans – Schilderijen, tekeningen, gedachtes (1995).

Inspiratie

Toon Hermans was een autodidact. Net als zingen, schrijven en componeren had hij zich het schilderen zelf aangeleerd. En hoewel hij er (in tegenstelling tot zijn theaterwerk) niks mee wilde bereiken, had hij wel degelijk de ambitie om zo goed mogelijk te schilderen. “Als hij schilderde, kon je hem maar beter met rust laten. Als hij een moment van inspiratie had, maakte hij soms vier schilderijen tegelijk. Terwijl de olieverf op het ene schilderij droogde, was hij al bezig met een ander,” aldus Gaby Hermans in Toon Hermans – Album van een zoon. Toon keek op naar schilders als Constant Permeke, Kees van Dongen, Picasso en Chagall. Hij verslond boeken met hun werken en hier en daar zie je in Toon’s schilderijen invloeden van deze kunstenaars.

Toon trad met zijn schilderijen naar buiten bij het verschijnen van zijn grote schilderijenboek in 1995. En pas na zijn overlijden werden zijn schilderwerken o.a. geëxposeerd bij Singer Museum in Laren (2001) en in de Kunsthal (2006). Maar niet eerder was een selectie schilderijen van deze omvang te zien in Limburg. Bovendien worden de schilderijen ook te koop aangeboden.