Inspectie: taal en rekenen kan snel beter, kijk naar Ierland

De al langer slepende achteruitgang in de taal- en rekenlessen op de Nederlandse scholen moet nu binnen twee jaar worden gestopt, net als die over burgerschap, het vak waarmee je leert je in de maatschappij te bewegen.

En eigenlijk moet niet alleen de negatieve ontwikkeling al zo snel een halt worden toegeroepen, ook het pad omhoog naar meer kwaliteit moet het liefst binnen genoemde periode worden ingezet. Dat stelt de Inspectie van het Onderwijs bij het jaarlijkse rapport De Staat van het Onderwijs. Het moet ook kunnen, aldus de organisatie, want in Zweden en Ierland konden ze het ook.

De vakkundigheid in het lesgeven van leerkrachten moet flink worden verbeterd; een derde van de scholen zegt volgens de inspectie dat vaardigheden van diverse onderwijzenden te wensen overlaten. De meeste scholen en opleidingen vinden aanpak van de professionaliteit het eerste wat er gebeuren moet: 91 procent van de basisscholen bijvoorbeeld zegt dat dit zou helpen om het rekenen te verbeteren en 83 procent van scholen in het voortgezet onderwijs denkt dat het het taalonderwijs een oppepper zou geven.

Gewapend met meer didactische en vakinhoudelijke kennis zullen de leerkrachten ook meer plezier in hun werk krijgen. Dat kan ook weer leiden tot een lager ziekteverzuim en dat is in de sector ook hard nodig.

De inspectie wil de verbeteringen nog binnen de tijd van de huidige bewindslieden voor onderwijs verwezenlijkt zien. Voor leerlingen op bijvoorbeeld een vmbo-school is twee jaar immers al de helft van de hele opleiding, dus er moet druk op de ketel. De organisatie had al eerder met de ‘renovatie’ van de lessen willen beginnen, maar de coronapandemie zette haar de voet dwars en maakte de situatie er nog urgenter op.

Er moet in het onderwijs duidelijk prioriteit worden geschonken aan genoemde basisvaardigheden, gewoon omdat die in de eerste plaats nodig zijn om je te ontwikkelen en te handhaven in de maatschappij. Allerlei andere en nieuwe vakken zijn ook mooi en belangrijk, maar daar heb je te weinig aan als je niet goed genoeg kunt lezen, bijvoorbeeld. Meer lestijd zou kunnen helpen bij de nagestreefde vooruitgang, denkt de inspectie. Verder moeten er duidelijke doelen worden gesteld, want daar mankeert het nogal eens aan.

In Ierland bereikten de basisvaardigheden in 2009 een dieptepunt. Er wordt nog steeds gesproken van de ‘big shock’ toen dat doordrong. De schok was aanleiding tot een grootscheepse actie voor verbetering. In 2012 bleken de basisvaardigheden van leerlingen in Zweden ook sterk te zijn gedaald, maar een gerichte aanpak leverde het land al na 2015 op alle vlakken een ommekeer op.