Kabinet: Geef Zuid-Limburg de ruimte!

Ondanks het rapport ‘Elke regio telt!’ uit 2023, dreigt de ontwikkelkracht van regio’s zoals Zuid-Limburg juist verloren te gaan door het huidige kabinetsbeleid.

De burgemeesters van de drie grote steden in Zuid-Limburg trekken daarom aan de bel in Den Haag, in een opinie die zowel in De Limburger als De Volkskrant (online) was te lezen. Hieronder vind je wat onze burgemeester Hans Verheijen en zijn collega's Wim Hillenaar (Maastricht) en Roel Wever (Heerlen) in hun oproep betogen. Samen voor de regio! Z

Tot op de dag van vandaag klinkt in Den Haag en ver daarbuiten de boodschap van het rapport ‘Elke regio telt!’ (maart 2023). Het nieuwe Regeerakkoord is DE kans voor het nieuwe kabinet om hier concreet invulling aan te geven. Maar vooralsnog lijken de voornemens van het nieuwe kabinet de ontwikkelkracht van regio’s zoals Zuid-Limburg te beperken. En dat terwijl deze regio juist samen werkt aan een sterke en kansrijke toekomstvisie. Daarom betogen de burgemeesters Wim Hillenaar (Maastricht), Roel Wever (Heerlen) en Hans Verheijen (Sittard-Geleen): kom als Rijksoverheid de afspraken na en geef de betrokken regio’s voldoende financiële slagkracht, investeringsruimte en beleidsvrijheid.

Met het rapport ‘Elke regio telt!’ adresseerde onder meer de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur de vraag wat er nodig is om onwenselijke verschillen tussen regio’s te verminderen en de brede welvaart in heel Nederland te bevorderen. De conclusie – investeer in voorzieningen in de regio’s aan de randen van het land om kansenongelijkheid te verkleinen – werd breed ondersteund. Ook in het Hoofdlijnenakkoord van PVV, NSC, VVD en BBB weerklinkt deze boodschap inclusief het vroegtijdig betrekken van medeoverheden bij nieuwe beleidsvoorstellen. Tot concrete gedragsverandering van de Haagse beleidsmakers leidt deze insteek echter nog niet. Sterker nog, actuele beleidsvoornemens zoals de beperking van de instroom van buitenlandse studenten, bezuinigingen op innovatie maar ook het afschaffen van diverse gemeentelijke geldstromen, verzwakken juiste de kracht van regio’s zoals Zuid-Limburg.

Een groot deel van de sociale en economische dynamiek in Zuid-Limburg wordt aangejaagd door de innovatiekracht van de diverse kennis- en onderwijsinstellingen, zoals bijvoorbeeld op de Brightlands-campussen in Heerlen, Maastricht, Sittard-Geleen en Venlo. Zij profiteren van de wisselwerking tussen nationaal en internationaal talent, die waarneembaar is in de hele Euregionale keten van theorie en innovatie tot toepassing en productie. Dit zorgt voor een breed scala aan werkgelegenheid, van start-ups en familiebedrijven tot multinationals.

Het kabinetsvoornemen om de instroom van buitenlandse studenten maar ook arbeidsmigranten radicaal in te perken, brengt deze innovatiemotor tot haperen. En daarmee stokt het ontwikkelvermogen van heel Zuid-Limburg en veel andere (grens)regio’s. Zeker met de ambitie om de Einstein Telescope binnen te halen, is dit een gevaarlijke ontwikkeling.

Ook de voorgenomen bezuinigingen op de brede linie van onderwijs en onderzoek – waaronder een miljard op onderzoek en het bevriezen van het Groeifonds – remmen de kracht van onze regio. Fors bezuinigen op de toegang tot scholing en onderzoek leidt tot een verdere ongelijkheid tussen regio’s.

Dit staat haaks op de boodschap uit Elke regio telt! En niet alleen de voornoemde economische impact van maatregelen schaadt onze regio. Juist ook de brede bezuinigingen op gemeenten, baren grote zorgen en zullen onze inwoners hard en ook rechtstreeks treffen. Het kabinet stelt namelijk voor om op zogenaamde Specifieke Uitkeringen (SPUKs) in het Gemeentefonds tien procent te bezuinigen. Dat klinkt abstract, maar voor de diverse gemeenten in Zuid-Limburg gaat het om een bedrag van vele miljoenen euro’s. Per jaar. Dat leidt onvermijdelijk tot bezuinigingen op voorzieningen die essentieel zijn voor onze inwoners. Denk aan bibliotheken, buurthuizen of sportvelden. Ze kunnen zomaar eens onder druk komen te staan. Het verhogen van de btw op bijvoorbeeld (school)boeken en theaterkaartjes komt daar nog bovenop. Dit zet de welvaart voor veel mensen verder onder druk. En daarmee het vertrouwen van Nederlanders in de overheid.

Als burgemeesters constateren we dat het Rijk inhoudelijk de Zuid-Limburg Agenda onderschrijft en dat we samen kansen willen oppakken, zoals bijvoorbeeld ambitie om de Einstein Telescope naar Zuid-Limburg te halen, de verduurzaming van Chemelot en het doortrekken van het openbaar vervoer naar Aken. Het is ook keihard nodig om samen te blijven optrekken op (sociaal) economisch vlak, op het gebied van bereikbaarheid en woningbouw zodat we echt onze problemen kunnen aanpakken. Juist daarom zijn de voorgenomen maatregelen zo moeilijk te begrijpen. Het is nu tijd voor boter bij de vis.

Daadwerkelijk handen en voeten geven aan de inhoud van ‘Elke regio telt!’ vraagt om financiële stabiliteit van gemeenten, ruimte voor beleidsvrijheid en maatwerk in regio’s zoals bijvoorbeeld bij de instroom van buitenlandse studenten. Op inhoud zijn we het in Zuid-Limburg eens, er liggen volop kansrijke ontwikkelmogelijkheden. Geacht kabinet, denk mee en doe mee. Want ‘Elke regio telt!’ mag geen loze kreet zijn.

Wim Hillenaar, burgemeester van Maastricht
Roel Wever, burgemeester van Heerlen
Hans Verheijen, burgemeester van Sittard-Geleen