Schwienswei als kapstok voor opiniestuk over dualisme

Dualisme in het politieke bestel is een groot goed en groot goed vraagt zorgvuldig onderhoud. Björn Bonten schreef er aan de hand van de plannen rond de voormalige ESCS-locatie onderstaand opiniestuk over.

Het stadsbestuur wil een vakantiepark of andere toeristische ontwikkeling mogelijk maken op het vroegere sportterrein bij het Sittardse natuurgebied de Schwienswei. Tegenstanders zijn woest. Dat was de aanhef van een artikel dat op 14 mei in De Limburger verscheen.

De kop was nog iets korter door de bocht: Keuze voor toerisme bij Sittards natuurgebied zet strijd rond Schwienswei op scherp.

Uiteraard zijn de meningen over de ontwikkeling van het voormalig ESCS-terrein (náast de Schwienswei) verdeeld. Dat is ook prima. Het leven in Sittard-Geleen zou wel heel saai worden als iedereen het constant met elkaar eens was. Maar er is met deze koppen iets anders aan de hand. Er wordt gesuggereerd dat het gemeentebestuur, oftewel het college van burgemeester en wethouders, een besluit heeft genomen over die ESCS-ontwikkeling. En dat is natuurlijk helemaal niet aan de orde. Het hoogste orgaan wat betreft besluitvorming is namelijk nog niet gehoord: de gemeenteraad.

Uiteraard zijn er allerlei besluiten die het college zelfstandig mag nemen. De gemeenteraad kan die besluiten ook niet eigenhandig terugdraaien, hooguit een wethouder “verzoeken” om een ander besluit te nemen. De gemeenteraad bepaalt wel de richting (en de bijbehorende toegestane kosten) van het beleid. Dat is dualisme in de politiek. Een groot goed.

Menig wethouder herinnert raadsleden graag aan door de raad genomen besluiten. “Het college voert slechts uit wat uw raad besloten heeft”, is dan het argument. De wethouder weet natuurlijk ook wel dat dat niet per se unaniem is gebeurd. Grote kans dat de (toenmalige) oppositiepartijen het hartgrondig oneens waren met dat besluit. De raad beslist nu eenmaal bij meerderheid.

Kwalijker is het als een gemeentebestuur zonder de raad te horen besluiten naar buiten brengt die betrekking hebben op onderwerpen die behoorlijk wat maatschappelijke voeten in de aarde hebben. Deze week was er nogal wat ophef over de aanstaande crisisnoodopvang aan de Zürichstraat. Dat was nou toevallig een besluit waar de raad niets over te zeggen heeft. Een vluchtelingencrisis in Nederland heeft immers automatisch gevolgen voor iedere gemeente in datzelfde Nederland, en dan is het (op verzoek van de minister) aan de veiligheidsregio en aan de burgemeester. Maar dat geldt zeer zeker niet voor de ontwikkeling van het terrein naast de Schwienswei!

Iedereen die de gemeentepolitiek van Sittard-Geleen maar een beetje volgt, weet dat dit onderwerp de gemoederen ook aardig in beweging heeft gebracht. En dat is al een poos langer aan de gang dan afgelopen week of zelfs afgelopen jaar. Over afgelopen jaar gesproken: Toen waren er gemeenteraadsverkiezingen, weet u nog? En er waren nogal wat partijen die luid spraken over burgerparticipatie en “luisteren naar de inwoners”. Soms, zoals in het geval van het ESCS-terrein, verenigen die burgers zich om vervolgens met fraai uitgewerkte plannen te komen. Het is dan nog maar de vraag of een college bereid is die plannen überhaupt te bekijken en met de raad te bespreken (hoewel de raad die plannen natuurlijk ook zélf kan agenderen!). Het huidige college heeft in ieder geval toegezegd om ook de plannen van “Wij Schwienswei” mee te nemen in de overwegingen. De plannen zijn dan ook door de raad besproken en op die avond zijn er allerlei toezeggingen gedaan.

Ecologisch onderzoek, eventuele combinatie van onderdelen van verschillende plannen, natuurbescherming. En nu zou het college dan al een besluit genomen hebben? Zonder de raad? Zonder die zo gewilde burgerparticipatie?

De raad beslist bij meerderheid van stemmen, schreef ik eerder. Dat is een feit. Maar democratie is meer dan alleen maar luisteren naar of handelen op basis van de meerderheid. In een goede democratie houden de bestuurders actief rekening met de belangen van de (soms niet eens zoveel kleinere) minderheid.

Zeker als het gaat om besluiten met nogal wat gevolgen voor aangrenzende bewoners die al hebben aangegeven dat ze iets anders willen. Zeker als het gaat om bescherming van de natuur in een gemeente waarbij burgers zo mogelijk nog meer tijd in (groenere) alternatieven hebben gestoken dan het college zelf.

Zeker is in ieder geval dat deze kogel nog niet door de kerk is. Eerst de raad, met open vizier en niet als verlengstuk van het college. Een mooie kans om te laten zien wat dualisme is, om daadwerkelijk te luisteren naar de inwoners en om zodoende weer wat echt vertrouwen in de politiek terug te winnen.