'Slangengif kan kanker en Alzheimer oplossen'

Reptielenexpert Richard Mastenbroek meldt aan Nieuws.nl dat dankzij slangengif enkele revoluties voor de deur staan in de geneeskunde. "Men werkt aan een geneesmiddel voor Alzheimer en borstkanker. Krokodillen en sommige slangen kunnen geen kanker krijgen, fascinerend."

"Er zijn trials aan de gang in de Verenigde Staten waarbij vrouwen met ernstige borstkanker slangengif in de tumoren krijgen. Die gaan dan binnen enkele uren stuk." Onder meer ontwikkelt men medicijnen op basis van het gif uit het Gilamonster-reptiel. Mastenbroek (35) is erg positief over de ontwikkelingen, vertelt hij aan tafel bij Studio Erasmus in de Stadsschouwburg Rotterdam. Mastenbroek heeft vanwege de veiligheid geen gifslangen meegenomen naar het interview. De wurgslangen die hij laat zien, onderzoekt hij echter ook vanwege hun bijzondere eigenschappen.

Nederlands addergif

De reptielenexpert werkt op dit moment als coördinator in het Rotterdamse Havenziekenhuis, dat samenwerkt met het Nijmeegse Radboud. Hij overziet alle activiteiten in Nederland op het gebied van slangengif. Hij registreert hoeveel soorten er aanwezig zijn in ons land, hoe vaak mensen gebeten worden en of de Antigifbank wel de juiste geneesmiddelen tot zijn beschikking heeft. "We zien in Nederland vooral een toename van het aantal beten van adders, die kinderen tot 35 kilo kunnen vloeren. Daar reageren we dan ook op door protocollen op te stellen en te verbeteren."

Mastenbroek melkt af en toe slangen voor de farmaceutische industrie. "Er zitten zo'n 25 miljoen verschillende elementen in slangengiffen. Daarvan hebben we zo'n 25.000 stukjes weten te benoemen, en zijn 2500 geschikt voor medische toepassingen. Maar er is nog zoveel meer te ontdekken." Vijftien jaar geleden werkte hij nog als productiemedewerker met Steve Irwin, de inmiddels overleden Australische onderzoeker die met veel enthousiasme voor Discovery Channel over de natuur vertelde. In die tijd is de kennis over slangengif met sprongen vooruit gegaan, hoewel de onderzoekers pas het topje van de ijsberg gezien hebben.

Geen kanker en infecties

Op dit moment zijn krokodillen een hot topic. "Als je een krokodil z'n poot afhakt, zal het netjes dichtgroeien. Je kan de wond in de meest smerige put houden die je je maar kan voorstellen, toch zal er geen infectie optreden. Dat hoef je met een mens niet te proberen. Ook hebben we nog nooit tumoren bij ze aangetroffen, we kunnen stellen dat zij en enkele boa-slangensoorten immuun zijn voor kanker. Het bloedbeeld van deze dieren is uniek."

Bloedend in de kamer

Onder het toeziend oog van het publiek, dat behalve zijn interview ook luistert naar gesprekken met hoogleraar Willem Verbeke, bedrijfskundige Jan van der Ende en live muziek, vertelt Mastenbroek over zijn uit de hand gelopen hobby. Sinds zijn vijftiende heeft hij veel slangen in huis gehad, nu verdient hij er zijn brood mee. "Mijn moeder was er eerst niet gelukkig mee. Mijn eerste herinnering aan m'n eigen slang was dat ik bloedend in mijn kamer stond en ma krijste dat dat ding de deur uit ging", grijnst Mastenbroek. "Het zijn heel mooie dieren om naar te kijken, je haalt een stukje natuur in huis. Ze hebben ook de professionele, medische kant die me erg boeit. Daar werk ik nu dus mee."

Kritieke toestanden

Zelf is hij al zeven keer opgenomen na een slangenbeet. Zijn laatste aanvaring met een gifslang stamt uit januari, waarbij hij na een actie van nota bene een van zijn eigen gifslangen in kritieke toestand werd opgenomen. De ironie kon niet groter zijn, hij belandde op zijn eigen afdeling in het Havenziekenhuis. Hier werkt ook een collega van hem: Freek Vonk, de bekende slangenexpert uit De Wereld Draait Door. Zelf reageert Mastenbroek er vrij gelaten onder. "Zo'n beet is gewoon erg vervelend. Ik was het nachthok vergeten op slot te doen, een handeling van twee seconden. Toen ik de bak schoon wilde maken, haalde hij uit. Gelukkig had ik nog twee adrenalinepennen, waardoor het zes tot twintig minuten langer duurde voordat m'n hart ermee stopte. Dat bijten ligt in de aard van het beestje. Slangen zijn niet levensgevaarlijk, mensen zijn dat wel."

Rustig blijven

Mastenbroek kan geen standaardadvies geven over wat je moet doen bij een giftige slangenbeet. "Als eerste is er het onderscheid tussen slangensoorten. Sommigen leggen het zenuwstelsel stil met hun gif, anderen laten het bloed in je oplossen waardoor er wonden ontstaan. Elke beet is per definitie weer anders, het hangt af van onder meer de lichaamstemperatuur van de slang en zijn intentie. Slangen maken weinig gif aan en zijn er zuinig mee. Als je defensief gebeten wordt, dan is de dosis lager. Is het dier in doodsangst, dan geeft hij alles wat hij heeft. Gif kan een allergische reactie veroorzaken tussen de 10 seconden en de 48 uur. Het belangrijkste is om het dier terug in zijn verblijf te plaatsen, 112 te bellen en erna proberen zo rustig mogelijk te blijven."