Het alcoholslot aan banden gelegd? 

Het alcoholslotprogramma (ASP) heeft sinds de invoering al tot veel discussie geleid. De gevolgen voor sommige bestuurders blijken in de praktijk heel ver te gaan. Beroepschauffeurs kunnen bijvoorbeeld hun werk niet meer doen en hun baan verliezen. Naast het ASP krijgen bestuurders vaak ook nog een andere staf (geldboete en rijontzegging) opgelegd door de strafrechter. 

Velen voelen dit als een dubbele straf. Langzaam maar zeker wordt de wetgever wakker en worden er aanpassingen doorgevoerd. Het Gerechtshof in Den Haag lijkt nu helemaal een einde gemaakt te hebben aan de dubbele straf.

Het ASP is in 2011 ingevoerd. In 2012 is door het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) aan 4252 bestuurders een ASP opgelegd. Het CBR legt het ASP op aan bestuurders die worden aangehouden met een promillage tussen 1,3 en 1,8 (ongeveer 5 tot 8 glazen bier). De politie meldt de overtreding en het CBR legt het ASP vervolgens op. 

Deze maatregel wordt opgelegd naast de straf in de strafzaak en zonder dat het CBR of een rechter kijkt naar de persoonlijke omstandigheden van de bestuurder. Of je een dikke beurs hebt of dat het de eerste keer is dat je rijdt met alcohol op maakt geen enkel verschil. Er wordt ook geen rekening gehouden met het feit dat je de auto nodig hebt voor het werk en misschien zelfs je werk kunt kwijtraken.  

Bestuurders die deelnemen aan het ASP worden verplicht een startonderbreker in hun auto te laten inbouwen. De bestuurder moet zo nu en dan in een apparaat blazen om te kijken of hij mag doorrijden. Is er te veel alcohol gedronken, dan kan hij de auto niet meer starten. 

Het programma duurt twee jaar en gedurende het programma kan de bestuurder een rijbewijs B met code 103 bij de gemeente aanvragen. Het rijbewijs voor andere categorieën (zoals een vrachtwagenrijbewijs) wordt ongeldig verklaard. In de eerste zes maanden van het ASP moeten bestuurders verder nog een motivatieprogramma volgen. Het ASP kost in totaal al gauw € 4.500.

Als deelname wordt geweigerd of als iemand de kosten niet kan betalen, mag hij of zij vijf jaar geen voertuig besturen waar een rijbewijs voor nodig is. Enige uitzondering is een bromfiets. 

Het doel van het alcoholslotprogramma is om de zwaarste gevallen in het verkeer aan te pakken en om zo het aantal verkeersslachtoffers terug te dringen. Dat doel kan alleen maar toegejuicht worden. De praktijk blijkt echter anders. 

Allereerst wordt het ASP niet opgelegd in de zwaarste gevallen. Bij een aanhouding moet een bestuurder blazen in een ademanalyseapparaat. Dit apparaat heeft een schaal van 0 tot (ongeveer) 1400. Alleen degenen die blazen tussen 570 en 785 – de middencategorie – krijgen het ASP opgelegd. Als het doel is om de zwaarste gevallen aan te pakken, is dit al vreemd.

Ook lijkt het parlement in eerste instantie niet goed nagedacht te hebben over de maatregel. Er mag bijvoorbeeld alleen in een personenauto een alcoholslot worden ingebouwd. Hoe zit het dan voor mensen die rijden in de auto van hun baas? Moeten collega’s dan allemaal blazen als zij in die auto rijden? Mag een vrachtwagenchauffeur niet meer rijden en een taxichauffeur wel? Inmiddels heeft een aantal rechters bepaald dat bij een vrachtwagenchauffeur wel naar de persoonlijke belangen gekeken moet worden en is het ASP niet automatisch opgelegd. Het CBR is tegen deze uitspraken in het hoger beroep gegaan. Of de uitspraken in hoger beroep stand houden, is nog niet duidelijk. Het loont echter de moeite om bij bijzondere omstandigheden – samen met uw advocaat – bezwaar of beroep in te stellen tegen het opleggen van het ASP. 

Naast het ASP met alle – al dan niet terechte – ongemakken en kosten worden bestuurders die hebben gereden onder invloed ook nog strafrechtelijk vervolgd. De officier van justitie zal vaak het rijbewijs inhouden en in een strafzaak een ontzegging van de rijbevoegdheid vorderen. Wanneer een strafrechter een onvoorwaardelijke ontzegging van de rijbevoegdheid oplegt, zal het CBR ook het rijbewijs B met categorie 103 ongeldig verklaren. Je hebt voor veel geld een programma gevolgd en een slot laten inbouwen en toch mag je enkele maanden niet rijden.

Om de bestraffing helemaal rond te maken, zal de officier van justitie in de strafzaak naast de rijontzegging vaak ook nog de rechter vragen een geldboete op te leggen. Deze geldboete kan oplopen tot enkele honderden euro’s. Velen beschouwen dit (gevoelsmatig) als een dubbele straf.

Het Gerechtshof Den Haag heeft eind september 2014 echter besloten dat het afgelopen moet zijn met deze dubbele bestraffing. Het Hof heeft het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk verklaard in een zaak waar de officier van justitie vervolging had ingesteld tegen iemand aan wie het ASP al was opgelegd. Het Gerechtshof vond dat diegene al voor dezelfde feiten was bestraft en heeft bepaald dat het Openbaar Ministerie diegene niet nog een keer mocht vervolgen. 

Of deze uitspraak wordt gevolgd door andere rechters in het land is nog niet duidelijk. Naar alle waarschijnlijkheid zal de Hoge Raad zich ook nog gaan buigen over deze kwestie. In de tussentijd kunt u gebruik maken van deze uitspraak op het moment dat u een dagvaarding krijgt om voor de strafrechter te verschijnen. Ik ben uiteraard graag bereid u hierbij te helpen en te ondersteunen.