In Sittard werden vrijdagmiddag op 5 adressen in totaal 16 Stolpersteine gelegd. Van deze kleine herdenkingsmonumentjes voor vervolgingsslachtoffers van de Duitse bezetter tijdens WOII waren er 14 voor leden van de familie Sassen.
Op elk adres vond een korte plechtigheid plaats met een toespraak door een bestuurslid van de Stichting Stolpersteine Sittard-Geleen. Er waren tevens bijdragen van leerlingen van scholengroep Trevianum en Britt Eberson luisterde de stenenlegging op met zang.
De stenen werden gelegd voor woningen aan de Molenweg 56 en 18, Pastoor Jacobsstraat 15, Rijksweg Zuid 84 en Bergstraat 9. Aan het begin van de plechtigheden hield Ernst de Reus, voorzitter van de Stichting Stolpersteine Sittard-Geleen een toespraak. Die geven we graag hieronder weer.
Toespraak Ernst de Reus
Beste genodigden, in het bijzonder mevrouw Sassen en wethouder Ruud Guyt,
Gisteren zijn de laatste 11 struikelstenen gelegd op de eerste dag van het joodse feest Soekot in Valkenburg en vandaag leggen we 16 struikelstenen op de tweede dag van Soekot in Sittard.
Soekot is het feest dat volgt op Jom Kipoer (grote verzoendag), waarin de Jizkordienst zit waarin onder meer alle joden die zijn vermoord tijdens de Shoah worden herdacht. Het Jizkor is een gebed waarin de doden worden herdacht. Omdat deze struikelsteenlegging samenvalt met Soekot wil ik u kort iets vertellen over Soekot.
Soekot of Loofhuttenfeest is een feest dat zeven dagen duurt en waarbij wordt herdacht dat de Israëlieten veertig jaar lang in de Sinaïwoestijn onder de bescherming van God rondtrokken waarbij ze verbleven in tenten of hutten. Deze rondzwerving lag tussen de uittocht uit Egypte die met Pesach wordt gevierd, en de intocht in het Beloofde Land. Daarnaast is Soekot ook een oogstfeest, om te vieren dat de laatste oogst voor de winter werd binnengehaald. Soekot is een vreugdevol feest dat wordt beschreven in de Tenach (de Hebreeuwse Bijbel) In de Tenach wordt de Israëlieten (en daarmee ook hun nakomelingen de Joden) opgedragen dit feest elk jaar te vieren. Soekot is een pelgrimsfeest. Toen de Tempel in Jerusalem nog bestond vierde men dit feest ook in Jerusalem door aan God dankoffers voor de laatst binnengebrachte oogst te brengen. Volgens het gebod in de Thora dient men gedurende Soekot in een Soeka ofwel loofhut te verblijven. Vaak wordt hiervoor een hut in de tuin of op een balkon gemaakt. Daarbij is het een vereiste dat door de dakbedekking de sterren zichtbaar blijven; vandaar dat het dak met ‘loof’, bijvoorbeeld riet of dennengroen wordt afgedekt. Ik ben er ook zeker van dat voor de Tweede Wereldoorlog toen er nog joden in Sittard woonden de loofhutten zichtbaar moeten zijn geweest.
Zoals u misschien gehoord of gelezen hebt zijn de laatste weken de struikelstenen volop in het nieuws geweest. Door deze media-aandacht weten we ook dat het in Limburg om totaal 921 slachtoffers gaat.
Je hoopt echter in het nieuws te komen met positieve berichten. Maar helaas was de aanleiding minder mooi. Zoals u heeft kunnen lezen heeft de Provincie de subsidieaanvraag voor uitbreiding van het struikelstenenproject over heel Limburg afgewezen. Los van alle werk was dit voor de initiatiefnemers erg teleurstellend. Alle publiciteit heeft wel geholpen dat er op initiatief van de SP een debat is geweest in de Provinciale Staten. We zullen moeten afwachten waar dit verder toe leidt. De betrokkenheid bij het struikelstenenproject in Limburg verschilt ook erg van gemeente tot gemeente. In Maastricht is bijvoorbeeld de betrokkenheid van de gemeente minimaal en was er eigenlijk geen mogelijkheid om het project financieel voort te zetten. Gelukkig heb ik begrepen van de voorzitter van het Comité Maastricht dat door de publiciteit er ook weer wat financiële ruimte ontstaat om het project toch te continueren. In Sittard mogen wij ons gelukkig prijzen dat de gemeente het project een warm hart toedraagt. Dat was voor het Comité Sittard-Geleen ook aanleiding om – ondanks de teleurstelling – het project in Sittard-Geleen voort te zetten.
Voordat ik bij de legging van de struikelstenen kom wil ik graag toch ook nog een paar actuele kwestie aansnijden. In mijn vorige inleiding in Geleen ben ik al uitgebreid ingegaan op het antisemitisme en antizionisme dat weer salonfähig is. Nu wil ik een paar andere zaken aansnijden die beperkingen voor joden inhouden. Zoals tijdens de Tweede Wereldoorlog het koosjer slachten door de Duitsers werd verboden, zien we ook nu weer dat er beperkingen in Europa aan Joden, maar ook aan moslims worden opgelegd.
Het Vlaamse parlement heeft onlangs besloten dat het ritueel slachten van schapen per januari 2019 niet meer mag. Alle partijen stemden voor, slechts één parlementslid stemde tegen. De Vlaamse minister van Dierenwelzijn Ben Weyts noemt Vlaanderen hiermee “een voortrekker in Europa op het vlak van dierenwelzijn”. Per 2019 houdt dat dus op. De slachthuizen krijgen tot dan de tijd om zich voor te bereiden op de nieuwe manier van slachten. In Nederland is koosjer en halal slachten nog toegestaan. De regels daarvoor zijn vorig jaar wel aangescherpt. Het ritueel slachten van dieren mag alleen in een erkend slachthuis, onder toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. Het wetsvoorstel om ritueel slachten te verbieden van de Partij van de Dieren heeft het in 2011 niet gehaald, maar de verwachting is dat deze Partij met een nieuw voorstel komt. Er worden jaarlijks miljoenen dieren geslacht en zoals we inmiddels weten gaat er bij de reguliere slacht veel mis. Dierenwelzijnsorganisatie Animal Rights meldde onlangs ernstige misstanden in een varkensslachthuis in Tielt, in België. De koosjere slacht in Nederland betreft maar een heel klein aantal dieren. Nog afgezien van het feit dat de meningen verdeeld zijn of koosjer slachten meer leed veroorzaakt dan de gebruikelijke wijze van slachten, valt daar meer winst te halen voor de politiek.
Niet alleen het koosjer slachten loopt gevaar. Europese rabbijnen vrezen ook een verbod op besnijdenis. Het eeuwenoude joodse gebruik jongetjes te besnijden dreigt in heel Europa te worden verboden. Oostenrijkse en Zwitserse ziekenhuizen voeren de behandeling met een beroep op het recente vonnis van een Duitse rechter voorlopig niet uit. Kortom de vrijheid van religie staat onder druk. Positief is wel dat Merkel heeft gezegd het recht van besnijdenis te willen verankeren in de wet.
Ook de Holocaust wordt steeds vaker misbruikt. In Nederland hadden we onlangs Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie op de Radboud universiteit. Roos Vonk vergeleek in haar artikel in de NRC de slacht van dieren in de bio-industrie met de systematische moord op zes miljoen Joden in de Tweede Wereldoorlog. Om precies te zijn spreekt ze van een ‘grootschalige industriële holocaust’.
Of zoals deze week in Zwitserland Jonas Fricker, van de Swiss Green Party deze week zei tijdens een debat over dierenbescherming, dat Joden die gedeporteerd werden naar Auschwitz een grotere kans hadden om te overleven dan varkens in de industriële veeteelt. Dit soort vergelijkingen zijn niet kies. Daarmee raak je namelijk altijd, ook onbedoeld, aan de gevoelens van de overlevenden, hun familieleden en je bezoedelt de herinnering.
Zoals Emile Schrijver van het Joods Cultureel Kwartier in zijn speech bij de opening van het Holocaustmuseum aangaf. “Wat is ertegen om deze term exclusief te bewaren voor de vernietiging van zes miljoen Europese Joden? Laten we deze ene term, Holocaust, met een hoofdletter, en in het Hebreeuws vertaald als Shoa, niet uit louter effectbejag misbruiken voor iedere vorm van wreedheid.”
Het belang van het kennen van de geschiedenis is groot. We kunnen immers snel in dezelfde fouten vervallen. We hebben meer dan 70 jaar vrede. Er zijn inmiddels generaties die geen oorlog hebben gekend, maar soms beseffen we onvoldoende wat dat betekent. Onze joodse stadsgenoten die ruim 70 jaar geleden werden gedeporteerd en vermoord hebben dat geluk niet gehad. Het leren van de geschiedenis en voorkómen van de fouten van vroeger is dus bijzonder belangrijk. Met het leggen van struikelstenen proberen wij die geschiedenis levend te houden en mensen eraan te herinneren waar grootschalige conflicten toe kunnen leiden. Vandaag herdenken we 16 slachtoffers van de Shoa, de Holocaust. Mensen die vermoord zijn, omdat zij joods waren. Vandaag herdenken wij veel mensen van één familie:
- Joseph Sassen, geboren in 1870, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 14 mei 1943 in Sobibor; - Julia Sassen-Cahn, geboren in 1865, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 14 mei 1943 in Sobibor; - Isaak Sassen, geboren in 1880, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 21 mei 1943 in Sobibor; - Laura Sassen-Winter, geboren in 1877, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 21 mei 1943 in Sobibor; - Albert Sassen, geboren in 1920, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 9 juli 1943 in Sobibor; - Jacob Ernst Sassen, geboren in 1936, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 24 september 1943 in Auschwitz; - Nathan Herman Sassen, geboren in 1940, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 24 september 1943 in Auschwitz. - Joseph Sassen, geboren in 1905, gedeporteerd in 1942,
vermoord op 1944, MIDDEN-EUROPA; - Bertha Sassen-Benedik, geboren in 1903, gedeporteerd in 1942,
vermoord op 19 november 1942 in Auschwitz; - Jaques Sassen, geboren in 1931, gedeporteerd in 1942,
vermoord op 19 november 1942 in Auschwitz; - Carla Sassen, geboren in 1933, gedeporteerd in 1942,
vermoord op 19 november 1942 in Auschwitz. - Herman Sassen, geboren in 1907, gedeporteerd in 1942,
vermoord op 2 februari 1945, Gross-Rosen; - Betje Sassen-Lindeman, geboren in 1913, gedeporteerd in 1942,
vermoord op 31 augustus 1942 in Auschwitz; - Salomon Sassen, geboren in 1938, gedeporteerd in 1942,
vermoord op 31 augustus 1942 in Auschwitz. - Jules Soesman, geboren in 1873, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 14 mei 1943 in Sobibor; - Mathilde Soesman-Kahn, geboren in 1877, gedeporteerd in 1943,
vermoord op 14 mei 1943 in Sobibor.
