De informateurs/adviseurs Ellen van den Hoven en Chris Rutten hebben maandagavond in de raadszaal in Geleen hun bevindingen aan het college en de raad gepresenteerd.
Zij benadrukten dat – om het vertrouwen te herstellen – niet meer naar het verleden moet worden gekeken, maar vooral moet worden gestreefd naar een goede samenwerking binnen een zo breed mogelijke coalitie en dat daarbij niet het partijbelang, het belang van de coalitie of dat van de oppositie, maar het belang van de gemeente en haar inwoners voorop moet staan. Rutten en Van den Hoven adviseren daarom dat de gemeenteraad gezamenlijk een stevig en door externen begeleid cultuurverandertraject doorloopt.
Van den Hoven en Rutten voerden de afgelopen weken met elke raadsfractie afzonderlijk een gesprek van ruim een uur waarin men zijn visie mocht geven op de ontstane politieke situatie en ideeën kon uiten om te komen tot een zo breed mogelijke coalitie. Met de twee grootste raadsfracties – gob en CDA – is een tweede gesprek gevoerd.
Daarin kwam naar voren dat het CDA een coalitie met het gob alleen ziet zitten wanneer de huidige wethouder Middelen – Pieter Meekels (gob) – zijn portefeuille neerlegt. Die liet daarop weten daartoe niet bereid te zijn. De informateurs hebben als compromis een herschikking van de wethoudersposten voorgesteld. In dat geval is Meekels bereid om zijn huidige portefeuille op te splitsen. Het CDA heeft daarover nog geen definitief standpunt ingenomen en heeft aangegeven dat pas te zullen doen nadat het eindrapport van Van den Hoven en Rutten op tafel ligt.
Hieronder vindt u de belangrijkste van de presentatie zoals die door Van den Hoven en Rutten werd gegeven.
Uit de met de partijen gevoerde gesprekken kwamen de volgende beïnvloedende factoren naar voren:
- De ongezonde financiële toestand van de gemeente verlamt de mogelijkheden om slagvaardig de lopende dossiers tot een goed einde te brengen; de komende uitdagingen en nieuwe initiatieven lijken weinig perspectief te bieden.
- Het bestuurlijke/politieke imago van de gemeente wordt als uitgesproken negatief ervaren.
- Alle politieke partijen zijn ontevreden over de politieke en bestuurlijke situatie.
- De coalitie berust niet of nauwelijks op een raadsmeerderheid.
- Het wordt unaniem als onverteerbaar beschouwd dat de twee grootste partijen niet gezamenlijk tot de coalitie behoren.
- wordt contrair tegen voorstellen gestemd omdat ze van het andere conglomeraat komen; er wordt niet op inhoud, maar op afkomst geoordeeld/gestemd.
- Er blijkt onnodig veel, ongenuanceerd en heftig op de persoon te worden gespeeld.
- ‘Oud zeer’ belemmert een open en een in het algemeen belang op de toekomst gericht discussie.
- Er bestaat een, als remmend ervaren, dominantie van één partij.
- Zulks geldt ook in het college.
- Er heerst te weinig bereidheid elkaar een succes te gunnen.
- De ambtelijke organisatie ondervindt de gevolgen van te directe aansturing door (de) wethouders en kan daardoor moeilijk in zijn professionele positie komen.
- De griffier wordt als plezierig ervaren (klantvriendelijk), echter kan aan kracht winnen door meer zakelijkheid en nauwkeurigheid.
- De burgemeester wordt sterk gewaardeerd als persoon en in zijn functie van burgervader, echter wordt de laatste tijd als raadsvoorzitter minder tolerant, kortaf en minder geïnspireerd ervaren.
Op basis van de gesprekken komen de informateurs/adviseurs tot de volgende adviezen aan gemeenteraad en college:
- Dienen van het algemeen belang
Raadsleden/partijen behoren volgens de afgelegde ambtseed/belofte het algemene belang van de gemeente te dienen en de eigen belangen of die van hun achterban daaraan ondergeschikt te maken. Rigide vasthouden aan verkiezingsprogramma’s belemmeren de bereidheid bij te sturen wanneer onvoorziene ontwikkelingen en veranderde omstandigheden zich aandienen. - Cultuurverandertraject
De raad zou aan kracht kunnen winnen door gezamenlijk een stevig en door externen begeleid cultuurverandertraject te doorlopen, waarbij de nu naar binnen gerichte cultuur wordt omgebogen naar een meer op verbinding en samenwerking gebaseerde cultuur. Deze cultuur moet leiden tot bredere perspectieven dan alleen de coalitie/oppositie perspectieven. - Zo dient er dan ook goed besef te komen voor het vermijden van ‘coalitie/oppositie disputen’. ‘Wat goed is voor de gemeente in zijn geheel’ behoort leidend te zijn in de debatten.
- Efficiënt, effectief en respectvol overleg
Er dient meer nog het besef te komen dat onnodig lange (raads)debatten, teveel interrupties, ‘gekissebis’, onwelvoeglijkheden jegens elkaar en jegens het college allesbehalve in het belang zijn van de gemeente. Respect en waardering voor elkaar en voor ieders mening en standpunt – hoe inhoudelijk verschillend die ook mogen zijn – leiden tot een werkzame vergadersfeer en besparen vergadertijd. ‘Gun elkaar een succesje’. - Verbreding van de huidige coalitie
De huidige coalitie berust op een te gering aantal zetels. Een verbreding is absoluut noodzakelijk. In de gesprekken met partijen hebben de informateurs regelmatig een aantal van minstens 22 zetels vernomen. - Behouden van de hoofdlijnen van het bestaande raadsprogramma
In een nieuwe coalitie hoeft het bestaande raadsprogramma niet (helemaal) op de schop. - Gerichte regie
De raadsvoorzitter zou de laatste maanden van zijn termijn strakker en evenwichtiger de vergaderingen mogen leiden: strak, evenwichtig, rechtvaardig, respect voor allen, coalitielid of oppositielid, grote of kleine fractie. - De griffier zal moeten investeren in leiderschap, zakelijkheid en nauwkeurigheid.
Het eindadvies luidt als volgt:
De twee grootste raadspartijen stellen zo spoedig mogelijk een (of meer) informateur(s) aan. Deze is (zijn) gericht op het in kaart brengen van alle mogelijke coalitievarianten. Daarin wordt in eerste instantie de dragende kern gob en CDA onderzocht, met als doelstelling om te komen tot:
- de meest wenselijke omvang en samenstelling van een nieuwe coalitie,
- waarbij tevens aandacht wordt besteed aan persoonlijk verstoorde en verharde relaties die daarvoor belemmerend kunnen zijn.
Na een akkoord van de relevant betrokkenen kunnen
- een of meer formateurs (fractievoorzitters?) een voorstel voor een gewijzigde collegesamenstelling en portefeuilleverdeling aan de raad voorleggen
- waarbij in beginsel het heersende raadsprogramma in stand kan blijven.
