Kort vóór Sint Joep 2020 werd Hans Verheijen door gouverneur Theo Bovens beëdigd als burgemeester van Sittard-Geleen.
Normaliter zou dat een feestelijk gebeuren zijn geweest, op 19 maart gevolgd door de gelegenheid om kennis te maken met een van de oudste jaarmarkten van het land in stadsdeel Sittard.
Feestelijk werd echter sober en de altijd druk bezochte jaarmarkt was – net als dit jaar – afgeblazen vanwege de coronapandemie. En zo zit je dan als burgemeester een jaar lang op afstand de gemeenteraad voor en doet zich amper een gelegenheid voor om contacten te leggen met inwoners, verenigingen en het bedrijfsleven. Hoe lastig is dat? Hoe heeft Hans Verheijen zijn eerste jaar als burgemeester van Sittard-Geleen ervaren? We vroegen het hem.
Waarom koos u ervoor om te solliciteren naar het burgemeesterschap van Sittard-Geleen?
“Ik wilde graag terug naar Limburg, de provincie die ik in 1996 als woon- en werkplek leerde kennen. Na vier jaar te hebben gewerkt bij de Tweede Kamer in Den Haag wilde ik graag naar de overheid die het dichtst bij mensen staat, de gemeente. En dat werd Arcen en Velden in Noord-Limburg.
Hoe vreemd het misschien ook klinkt, maar een bewuste carrière-planner ben ik niet. Ik hou van stevige uitdagingen, ingewikkelde vraagstukken en probeer mijn bijdrage te leveren aan het ontwarren van die knopen die het vaak zijn geworden. Telkens weer vormde dat de aanleiding om een stap te zetten; van medewerker bij een Tweede Kamerfractie naar sectorhoofd en gemeentesecretaris bij een gemeente en in 2020, na twee voorgaande gemeenten in Brabant en Gelderland, de stap naar het mooie en uitdagende Sittard-Geleen.”
Hoe is het om burgemeester in corona-tijd te zijn?
Mijn eerste werkdag, 16 maart 2020, was tevens de eerste dag van de lockdown. Geen feestelijke start, geen festiviteiten rondom de vele tradities die de gemeente rijk is. Maar een koude en ook afstandelijke start als burgemeester. Ik heb toen meteen een brief geschreven aan de inwoners. Niet alleen om mijzelf te introduceren maar bovenal om iedereen een hart onder de riem te steken, hen sterkte te wensen. Niet wetende wat exact boven ons hoofd hing.
Buiten corona tref je als burgemeester vele mensen per dag, soms tientallen. Dit in corona-tijd voortzetten is te risicovol, en daarom is direct contact met inwoners erg beperkt geweest. Het laatste dat ik wil is dat ik uiteindelijk de persoon blijk te zijn die corona doorgeeft aan vele anderen.
Maar die terughoudendheid verhoudt zich niet bij wie ik ben en als burgemeester wil zijn. Ik wil er zijn voor mensen, naar ze luisteren, raad bieden of ze de goede richting op wijzen, ze troosten, een schouder bieden. En dat het liefst in een van mens-tot-mens contact.
Hoe gaat u als burgemeester om met het handhaven van de coronaregels?
De bestrijding van het levensbedreigende coronavirus legt tal van beperkingen op. En zoals het kabinet het telkens stelt; de burgemeesters moeten er voor zorgen dat die beperkingen ook opgevolgd worden. Een lastige taak, zeker als de weerstand in de samenleving toeneemt. Daar proberen wij als burgemeesters ook aandacht voor te vragen bij het kabinet. Mensen zijn de beperkingen moe. Mensen zien dat hun levenswerk bedreigd wordt. Van een crisis die de volksgezondheid bedreigt is het inmiddels een crisis die economisch ook impact heeft. Bedrijven vechten om voortbestaan, ondanks de steun die de Rijksoverheid beschikbaar stelt. Vooral de laatste weken drukt dit dilemma op mijn schouders; ik ben gevoelig voor wat er leeft en deel de zorgen. Maar ik ben niet degene die de regels bedenkt.
Uw voorganger had er nagenoeg niets mee, maar u maakt er veelvuldig gebruik van: sociale media.
Inmiddels gebruik ik 10 jaar sociale media als burgemeester. In aanvang veel Twitter, inmiddels meer Facebook. Daarvoor schreef ik wekelijks columns in de plaatselijke huis-aan-huiskrant om zo een inkijkje te geven in het vak van burgemeester. Een heel klein inkijkje overigens; en ook zeker niet dagelijks. Niet alleen is daar geen tijd voor maar veel taken van een burgemeester zijn best saai; drie kwart van de tijd gaat op aan vergaderingen voorzitten of bijwonen. Dit jaar vooral achter het scherm en veel thuis. Want ook ik werk, net zoals veel van onze medewerkers, voor een groot deel thuis. En via Facebook neem ik de inwoners, via mijn ogen, mee naar de mooie kant van Sittard-Geleen; al wandelend kilometers maken door dit prachtige stukje Nederland. De dorpen, het water (de Maas en de beken), de natuur, de historie die voor het oprapen ligt. En bovenal; de leuke gesprekjes onderweg die ik met inwoners heb.
Tijdens de raadsvergaderingen hanteert u een vrij strakke regie. Dat is gezien het grote aantal raadsfracties ook wel nodig. Hoe ziet u uw rol tijdens de raadsvergaderingen?
Met een financiële omzet van 0,3 miljard euro per jaar is de gemeente een serieus en groot bedrijf; zelfs afgezet tegen de grote multinationals in onze gemeente. In mijn ogen vraagt dat ook om een zakelijke omgang met elkaar. Ook in het debat in de gemeenteraad. Een college schrijft voorstellen, de gemeenteraad besluit. En die gemeenteraad mag voorstellen van het college wijzigen; zij zijn immers het hoogste gezag in de gemeente. Daarom kiest u als inwoner hen ook rechtstreeks. En daarom ook is discussie tussen de raadsfracties zo belangrijk en probeer ik vanaf mijn eerste raadsvergadering in Sittard-Geleen het debat tussen de fracties die ruimte ook te geven.
Met 13 fracties is de gemeenteraad rijk bedeeld; net zoveel als in de hoofdstad Amsterdam of de tweede stad van het land, Rotterdam. Ik hou van een brede vertegenwoordiging in de raad maar met 13 fracties verzanden vergaderingen vaak in veel herhalingen. Dat komt de discussie niet ten goede. Maar begrijp me goed; ik ben een democraat in hart en nieren. Als dit de raad is waar de inwoners van Sittard-Geleen zich in herkennen, dan is dat de gemeenteraad.
Ik wil echt een lans breken voor het raadswerk. Het is soms echt een ondankbare taak die de raadsleden en de burgercommissieleden op zich hebben genomen om in een tijd van beperkingen keuzes te maken en die te verdedigen. En de ingewikkeldheid is in de voorbije jaren ook nog eens toegenomen; meer taken kwamen op de gemeente af, minder geld om het uit te voeren. Een spagaat waar je als bestuurder niet graag in zit. In 2022 zijn er gemeentelijke verkiezingen. Ik hoop dat er dan weer voldoende inwoners de vinger opsteken en bereid zijn verantwoordelijkheid te gaan dragen!
Sittard-Geleen werkt momenteel aan de Toekomstvisie 2030. Hoe ziet u dat proces?
Een idee hebben waar je naartoe wilt is ontzettend belangrijk. In mijn vorige gemeenten hebben we ook zo’n traject doorlopen. Het zorgt ervoor dat je keuzes kunt maken. Zeker in een tijd waar financiële middelen beperkt zijn kun je niet alle ballen hoog houden. Keuzes moeten gemaakt worden, zeker ook in Sittard-Geleen, waar ingewikkelde vragen (bijvoorbeeld de huisvesting van de gemeentelijke organisatie) al jaren boven de markt hangt. Zo’n toekomstbeeld geeft je daarin houvast.
Wat ik echt geweldig vind is dat de toekomstvisie van Sittard-Geleen geen beleidsstuk uit het gemeentehuis is; het is een visie van de inwoners van onze gemeente. En dus ook geen klassiek collegevoorstel. De uitvoering ligt dus ook niet bij de gemeente alleen. We zullen het samen moeten doen! Met betrokken inwoners, met ondernemers, met bijvoorbeeld zorginstellingen en woningcorporaties, met het onderwijs. In andere woorden; samen de schouders onder deze plek op aarde onder het motto “Zo doen we dat in Sittard-Geleen!”.
Ik krijg ook wel eens de vraag of ik als burgemeester de naam Sittard-Geleen een goede naam vind voor de gemeente. Tijdens de start van de coalitie in februari vorig jaar was dit namelijk onderwerp van gesprek. De stad moest een beter imago krijgen en een nieuwe, frisse naam. Dit sluit mooi aan bij het motto zoals ik dat net benoemde. Bij vaststelling van de Toekomstvisie kan namelijk worden besloten óf een volkspeiling over een naam moet worden opgestart en welke vorm die volgens de raad dient te hebben. Alhoewel ik ervan overtuigd ben dat een beter imago niet afhankelijk is van enkel een nieuwe naam, maar vooral van de opstelling van inwoners zelf. Geen calimero-houding, geen afhankelijkheid van anderen, geen gevoel van “kunnen we dat wel?” maar zelfbewust keuzes maken en kansen pakken. Voor een stevige gemeente die we door willen geven aan onze jeugd!
Het proces richting Toekomstvisie 2030 straalt boven alles positiviteit uit. Maar onze gemeente heeft ook een aantal minder fijne eigenschappen. De drugscriminaliteit bijvoorbeeld.
De gemeente kent ook een minder positieve, zelfs duistere kant. Een kant die echt zorgen baart. De drugscriminaliteit in onze gemeente is omvangrijk, er worden enorme sommen geld verdiend aan de productie en verkoop van verdovende middelen. En dat is lang niet meer het romantische beeld van een paar plantjes kweken in de vensterbank maar gebeurt op grote schaal. Om je een idee te geven: in onze gemeente worden jaarlijks net zoveel woningen gesloten vanwege hennepteelt als in Amsterdam, een stad die bijna 10 keer groter is.
Omdat een veilige leefomgeving een basisvoorwaarde is zetten we stevig in op samenwerking en delen we veel kennis met partners. Zo sporen we spookbewoning op door energiegebruik en watergebruik te vergelijken met onze gegevens in de gemeentelijke basisadministratie; en daar komen we mensonterende omstandigheden tegen en komen we illegale prostitutie op het spoor.
En vaak ook zeer brandgevaarlijke situaties in panden waar hennepplantages zijn ingericht. Zeker in wooncomplexen leidt dit tot voor alle bewoners tot potentieel levensbedreigende omstandigheden. Door omwonenden wordt daarop soms schouderophalend op gereageerd; ik kan daar met mijn verstand niet bij.
Ook in onze gemeente wordt het van kwaad tot erger; crimineel geld vindt zijn weg naar de bovenwereld. Horeca, nagelstudio’s en kapsalons; het zijn gewilde branches om geld wit te wassen. Ook in de onroerend goed-sector in onze gemeente zien we dit gebeuren. De criminele belangen zijn groot, de bereidheid om deze te verdedigen ook. Ik wil voorkomen dat Sittard-Geleen een gemeente wordt waar liquidaties en ernstige geweldsdelicten er bij lijken te horen. Als de verantwoordelijke bestuurder van de openbare orde en veiligheid van de gemeente zie ik graag dat we hier samen de handen voor ineen slaan! Dat kan zelfs anoniem, via Meld Misdaad Anoniem (0800-7000, gratis nummer).
Hoe ziet de toekomst er voor de burgemeester van Sittard-Geleen uit?
Ik zie uit naar het moment dat we beperkingen door het corona-virus veroorzaakt achter ons kunnen laten. Dat kan wat mij betreft niet snel genoeg. De andere kant van Sittard-Geleen beleven, de gemeente waar de agenda bol staat van tradities, evenementen, samenkomsten. Waar het leven op straat graag gevierd wordt… Ik weet niet half wat ik in het voorbije jaar gemist heb. En daar zie ik naar uit! Opgewekt, met enthousiasme, met een luisterend oor in de contacten. Om die burgemeester te zijn die ik graag wil zijn, te midden van u allen, meewerkend aan een betere toekomst voor de gemeente en haar inwoners. Graag tot ziens!
