De hoeveelheid sigaretten en shag die afkomstig is uit het buitenland, is in de eerste maanden van 2022 gestegen ten opzichte van vorig jaar.
Dat blijkt uit onderzoek van Kantar, in opdracht van VSK, de brancheorganisatie van tabaksfabrikanten. Al vele jaren laat VSK onderzoeken hoe consumenten reageren op prijsverschillen met het buitenland.
Hoeveelheid over de grens gekochte shag blijft stijgen
Winkeliers in Limburg klagen steen en been dat steeds meer mensen de grens over gaan voor hun sigaretten en shag. “Je ziet hetzelfde gebeuren als met vuurwerk. Hoe moelijker het in Nederland te krijgen is (of hoe duurder), hoe makkelijker mensen even een ritje naar België of Duitsland maken om hun achterbak vol te laden met gillende keukenmeiden”, zegt tabakswinkelier Djeckie van Verseveld uit Geleen.
Rijen aan de andere kant van de grens
In de grensprovincies zien tabakswinkeliers en benzinestations hun omzet al jaren dramatisch teruglopen. “Het is enorm frustrerend om al die Nederlandse kentekens over de grens in de rij te zien staan. Vele Nederlandse ondernemers zouden zo gelukkig gemaakt worden met die klandizie. Mijn omzet is de afgelopen jaren met wel 30% teruggelopen”, aldus Van Verseveld.
Pieter Meekels is onder meer wethouder Economie in Sittard-Geleen. Hij voelt mee met de middenstanders die de dupe zijn van het shoppen over de grens: “Ik ben voorstander van een Europese wetgeving om prijzen gelijk te trekken. En niet alleen de prijzen, ook de regels voor verkoop zouden beter op elkaar afgestemd moeten worden. Dat geldt voor vuurwerk, maar net zo goed voor tabak”.
Tabakswinkelier Van Verseveld: “Ik moet bijvoobeeld mijn winkel blinderen, de verpakkingen zijn tegenwoordig allemaal hetzelfde en ik mag geen reclame meer maken. Maar een paar kilometer verderop mogen verpakkingen zichtbaar in de winkel liggen en zijn er zelfs aanbiedingen met gratis artikelen bij aankoop van een pakje shag. Met zulke verschillen jaag je de mensen toch de grens over?”
Tabakswinkelier de dupe
“Zowel bij sigaretten als shag zien we wederom een grote stijging. Van alle in Nederland gerookte sigaretten kwam in de eerste drie maanden van dit jaar zo’n 15% uit andere landen. Bij shag gaat het maar liefst om een kwart, met een piek in maart van 31%”, zegt Jan Hein Sträter van VSK. Meestal gaat het om tabak die mensen zelf in het buitenland gekocht hebben. De grootste hoeveelheid buitenlandse tabak is te zien in de grensprovincies, die allemaal meer dan 30% scoren. Een ander deel is volgens Sträter afkomstig van smokkelbendes. “Maar in alle gevallen is het prijsverschil de reden dat consument ervoor kiest voorbij te lopen aan de Nederlandse tabakswinkelier.”
CBS en RIVM trekken eigen conclusies
Het RIVM stelde vorig jaar dat het ‘niet waarschijnlijk’ is dat een groot deel van de Nederlandse rokers bij verdere prijsstijgingen zijn tabak over de grens gaat halen. Hoe kan dat? “Dat vermoeden klopt helaas niet”, zegt Sträter. “Het RIVM kijkt niet naar feitelijke gegevens zoals verkoopcijfers en kwantitatief onderzoek, zoals wij dat al jaren laten doen. Het is zuiver wensdenken. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) liet zich eerder ook leiden door een aanname.” Het CBS stelde namelijk dat de vermindering van accijnsinkomsten waarschijnlijk alleen het gevolg is van het dalende aantal rokers. “Het is verontrustend dat veel Tweede Kamerleden blind de conclusies van RIVM en CBS volgen. Terwijl zowel het Kantar-onderzoek als je gezond verstand zeggen: iedereen is gevoelig voor prijsverschillen! Kijk maar wat er bij de benzinepomp gebeurt. En als de plannen van staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid doorgaan en de prijs van een pakje sigaretten ieder jaar twee euro stijgt, zal het grensverkeer alleen maar verder toenemen. Dat is een redelijke veronderstelling.”
Prijsverschillen zorgen voor toename van illegale handel
De branchevereniging verwacht dat dit jaar mogelijk 25% van alle sigaretten en shag uit het buitenland zal komen. In 2021 was dat nog 20%. Over sigaretten en shag uit het buitenland is in Nederland geen belasting (accijns en btw) betaald, wat vorig jaar tot een miljard verlies voor de staatskas leidde.
“Dat de prijzen van tabak gaan stijgen, staat vast. We hebben ons nu ingesteld op het Preventieakkoord. Daarin staat dat de prijs van een pakje sigaretten omhooggaat naar 10 euro in 2023. In Duitsland stijgt de accijns elk jaar een klein beetje, waardoor het verschil met ons land in stand blijft. Voor België is het nog onduidelijk, of en wanneer er een accijnsverhoging wordt doorgevoerd.”
“Wij hopen dat de overheid de negatieve gevolgen van dit beleid inziet. Deze problemen hebben immers vergaande gevolgen voor de winkeliers en niet alleen in de grensstreek. Voor Nederlanders is het nu des te aantrekkelijker om even ‘een slof of twee’ in onze buurlanden te halen. Daarnaast kopen steeds meer consumenten hun tabaksproducten in het illegale circuit”, stelt de VSK. “Wat er nu wordt voorgesteld door de staatsecretaris is een prijsverhoging van 500 procent. Dat is veel te veel en onverstandig. Verhoog net als in Duitsland de accijnzen op een gematigde wijze, verspreid over meerdere jaren. Met grote, schoksgewijze verhogingen werk je smokkel alleen maar in de hand.”
