Ós Modesjtaal (25 oktober '23) - De herfs geit op sjlóffe

Ein rubriek euver ’t gebroek van ós modesjtaal, dialek, plat, Limburgs, gesjreve door John Hertogh in samewirking mit Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor.

Waat geit d’n tied toch sjnel. Veer zitte al deip in oktober. Herfs, d’n tied van deherfsdräödofzomervane. Ich dach eesj aan Herfse kees, ouch sjtinkkees of rommedoe genuimp, mer dae kump oet ’t Landj van Herve oppet Belsj. Dao koosjte vruiger de erm boere hun milk neit kwiet en zeen ze begoosj mit ’t make van deze sjpeciale kees. Doe mós d’r van hawte! De Kènjerbouke-waek, de herfsvakans en ‘t Oktoberfest zeen al achter de rök. ’t Is ‘t lètste kwartaal van dit jaor. Kwart kump van ’t Latienquartuswaat ein kwaart (veierde deil) beteikent. Trimester kump ouch oet ’t Latien:tresis drie enmensisis maondje.

Veur dees rubriek bèn ich op zuik gegange nao weurd en gezègkdes die in dezen tied passe. Beveurbeeld:De herfs nump gein blaad veur ziene móndj. Of:De herfs zèt oktober in zien humme. En ouch:Oet de druime van ’t vruigjaor wurt in de herfs jam gemaak. Deze vènj ich ouch sjoon:De wèntjer geit op klómpe, de herfs op sjlóffe. Dat op sjlóffe of pantóffele loupe höb ich lèts zelf óngervónje wie ich euver paedjes vol herfsblajer leip. Ein apaart maar fejn gevuil, toch? Ich wanjelde door de bósj in de Eifel en zoug versjeije plaatsje duik oppe gróndj ligke. Dao woorte de neutjes en anger vruchte opgevange en verzameld óm nao de kwekerieje te brènge. Sjlum bedach.

Feeste wie de beeste

Väöl beeste höbbe in deze herfstied inderdaad fees. Ómdat d’r väöl vruchte in de bósj ligke: kesjtaanjele, beukeneutjes en eikels. Z’ón riek jaor mit väöl bósjvruchte nuimp me oppet Dutsj: Mastjahr

. ‘t Woord ‘mast’ is ouch bekènd bie de jaegesj en in de bósjboew. ’t Haet wenig te make mit de oetdrökking waat ras dat mas!

Ómdat ‘r in ein mastjaor väöl aete in de bósje is te vènje, kómme de wilj verke minder sjnel op ‘lokvouwerplaatsje’ aaf.

De naam mastjaor kump van vruiger, wie de boere hun verkes in de bósj leite (vr)aete. In de jaore mit väöl neutjes enz. vónje en oute de verkes mee, daodoor woorte ze goud gemast; daoróm mastjaor . Nao z’ón jaor volg meistes ein beurtjaor

, mit väöl minder vruchte. De natoer regelt dat zelf.

Mast is gans get angesj es most

, dat is de naam veur frisj gepreste, mer nog neit vergiste sap van de droeve. Dao make ze dèks Federweisser

van. Feder kump van vaer en weiss wis nao de neit heldere kleur van deze gans jónge wien. Es ’r van roje droeve wurt gemaak nuimp me ’t ouch waal roje sauser. Eine richtige zuite herfsdrank.

“ Feeste wie de beeste

” is ouch ein leidje van de Janse Bagge Bend. Eine regel oet d’n teks zaet waal genóg: “Wie de vèrkes gaon veer noe zoepe en oppe kneen op heim aan kroepe”. De beeste in de bósj zeen ein sjtök versjtenjiger!

Pès de volgende maondj. Blief gezóndj. Reacties: [email protected] .