In een uitgebreide brief aan de gemeenteraad blikt het College van B&W van Sittard-Geleen terug op één jaar crisisnoodopvang.
Op 12 juni 2024 is de crisisnoodopvang (CNO) aan de Zürichstraat in Sittard gesloten.
Voor de duur van één jaar werden hier maximaal 300 asielzoekers opgevangen. De verantwoordelijkheid hiervoor lag bij de Veiligheidsregio Zuid-Limburg (VRZL). Zij werkte samen met het bedrijf IMA voor het beheer en toezicht op locatie. De gemeente Sittard-Geleen had een faciliterende rol. In deze brief geven wij u een evaluerende en daarmee afrondende terugblik op het afgelopen jaar.
Bezetting
Vanaf de eerste paar weken heeft de CNO continue tussen de 250 en 300 bewoners gehad. De groep die werd opgevangen in de CNO bestond uit gezinnen, alleenreizende mannen en alleenreizende vrouwen afkomstig uit in totaal meer dan 20 verschillende landen. Een deel van de bewoners kende elkaar al langer. Zij woonden eerder samen in de voormalige CNO’s in Purmerend en Horst aan de Maas. De sfeer in de CNO en tussen de bewoners was goed. Bewoners hielden zich goed aan de huisregels en hielpen elkaar waar nodig.
Zorg
Voor reguliere medische zorg konden bewoners drie dagen per week terecht bij een huisarts. Deze was aan de CNO verbonden. De ervaringen hiermee waren goed. Voor de niet-planbare zorg waren bewoners aangewezen op de huisartsenpost, voor levensbedreigende spoed op 112. De tandartszorg verliep via Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA) en tandartsen in de regio. Daarnaast konden bewoners twee dagen in de week aanspraak maken op psychologische zorg op locatie. Ook deze ervaringen zijn goed.
Onderwijs, dagbesteding en vrijwilligerswerk
Gedurende het jaar verbleven telkens rond de 45 kinderen in de leeftijd tot 18 jaar in de CNO. Voor primair onderwijs gingen kinderen naar de basisschool in Doenrade, voor het voortgezet onderwijs gingen zij naar Horst. Eén kind ging naar het speciaal onderwijs. De VRZL was verantwoordelijk voor het leerlingenvervoer.
In de CNO werden ook verschillende dagbestedingsactiviteiten aangeboden door IMA en vrijwilligers om het welzijn en de integratie van asielzoekers te bevorderen. Er werden taallessen Nederlands voor volwassenen aangeboden om de taalbarrière te verkleinen en integratie te bevorderen. Daarnaast werden workshops georganiseerd, zoals schilderen en gitaarles, voor ontspanning en als creatieve uitlaatklep. Sport en beweging waren eveneens een integraal onderdeel van de dagbesteding. Naast deze activiteiten waren enkele asielzoekers actief betrokken bij vrijwilligerswerk in de lokale gemeenschap en in de CNO-locatie.
Samenwerking partners
Om de CNO goed te laten verlopen heeft de gemeente samengewerkt met verschillende partners. Vanaf het begin is een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de rol van de VRZL als opdrachtgever, het bedrijf IMA als uitvoerende en de gemeente als faciliterende partij.
Deze rolverdeling zorgde voor een duidelijke afbakening van taken. Het contact tussen de gemeente, IMA en de VRZL was goed en de lijnen waren kort. IMA heeft als uitvoerende partij het vertrouwen dat wij als gemeente in hen hebben gesteld meer dan waargemaakt.
Speciale aandacht gaat ook uit naar de vrijwilligers die zich hebben ingezet voor de CNO en zijn bewoners. Zij hebben verschillende rollen vervuld, die stuk voor stuk van groot belang waren voor het dagelijks functioneren op de locatie. Zo hebben zij logistieke ondersteuning geboden (denk aan het organiseren van voorraden), ondersteunden zij administratieve medewerkers (bijvoorbeeld met registraties) en hebben zij een essentiële rol gespeeld bij verschillende activiteiten. De vrijwilligers zijn bedankt voor hun bijdrage door middel van een afscheidsbarbecue op de locatie.
Omgeving
De stadsdeelmanager van onze gemeente heeft samen met IMA nauw en proactief contact gehouden met de omgeving. De lijnen met ondernemers, verenigingen en bewoners van omliggende wijken waren kort.
Voor vragen en het melden van overlast was IMA het directe aanspreekpunt voor de omgeving. IMA was 24/7 bereikbaar. Vragen en signalen die sinds de opening zijn ontvangen, zijn adequaat opgepakt en afgehandeld. Het gaat om 4 meldingen, waarvan twee concreet te herleiden naar de CNO. De ene melding betrof het gebruik van de hockeyvelden door bewoners van de CNO om te voetballen. Deze is na onderlinge afstemming naar tevredenheid van de melder opgelost. De andere betrof een uiting van ongenoegen van een inwoner van de gemeente aan het adres van de CNO. Met een gesprek is ook dit voorval afgehandeld. De andere twee meldingen bleken niet te herleiden naar de CNO.
Voor de komst van de CNO was er veel media-aandacht en onrust op sociale media over de CNO. De meeste uitingen in de media betroffen zorgen over de mogelijk negatieve impact van een CNO op de omgeving. Na de opening van de CNO is deze media-aandacht vrijwel meteen verdwenen. Het mediabeeld werd regelmatig gemonitord, om indien nodig direct op signalen uit de omgeving te reageren. Tijdens het sluiten van de CNO is wederom (sociale -)media-aandacht geweest rondom de CNO. Ditmaal echter ging het om uitingen die opriepen tot verlenging van de CNO. Ook dit is gemonitord.
In mei 2023 hebben verschillende informatiebijeenkomsten plaatsgevonden voor de omgeving (bedrijven, verenigingen en inwoners). Tijdens deze informatiebijeenkomsten zijn veel zorgen geuit. Inwoners, bedrijven en verenigingen waren onzeker over de impact die een CNO in hun buurt zou hebben. Vanuit de VRZL, IMA en de gemeente is de aanleiding, de werkwijze en de verwachting rondom de CNO gepresenteerd en zijn vragen beantwoord. Niet alle zorgen konden worden weggenomen.
In januari 2024 heeft een inloopbijeenkomst plaatsgevonden in MFC Sanderbout. Hiervoor waren omwonenden, ondernemers en sportverenigingen uit de omgeving uitgenodigd. Het doel van de avond was van de omgeving te horen hoe een half jaar CNO was ervaren. De avond had een lage opkomst, maar verliep prettig en er heerste een informele sfeer, met volop ruimte voor gesprek. Buurtbewoners gaven tijdens deze bijeenkomst aan dat de zorgen die zij vooraf hadden gehad onterecht bleken. Ze hebben geen overlast ervaren.
In de directe omgeving van de CNO liggen met name bedrijven en verenigingen. Enkele van hen hadden bij de opbouw van de CNO zorgen over welke impact de CNO zou hebben op hun bedrijfsvoering of verenigingsleven. Met alle bedrijven en verenigingen in de omgeving is nauw contact geweest om de eventuele overlast vanuit de CNO zoveel mogelijk te beperken. Met name de stadsdeelmanager van onze gemeente en IMA hebben hier een grote rol in gespeeld. Dit onderling contact is goed verlopen. Bij de afbouw hebben een aantal bedrijven en verenigingen hun complimenten uitgesproken over het verloop van het jaar CNO en de fijne samenwerking.
Sluiting en afbouw
Vanaf het begin is duidelijk aangegeven dat de CNO aan de Zürichstraat voor de duur van één jaar zou zijn. Deze afspraak is gedurende het afgelopen jaar op verschillende momenten door de gemeenteraad en het college bekrachtigd. Op 12 juni 2024 is de CNO, geheel volgens afspraak, beëindigd. Doordat er te weinig opvangplekken in Nederland beschikbaar zijn, kon het COA lange tijd geen nadere duiding geven aan de bewoners waar hun volgende opvanglocatie zou zijn. Dit zorgde voor onzekerheid onder bewoners en betrokken partijen. In samenwerking met de VRZL heeft de gemeente meermaals bij het COA aangegeven dat snelle duidelijkheid over nieuwe locaties wenselijk was, niet in de laatste plaats om de bewoners een perspectief te kunnen geven. De VRZL heeft binnen de regio Zuid-Limburg naar nieuwe opvangplekken gekeken. Ook de burgemeester heeft actief bij andere gemeenten in de regio geïnformeerd naar de mogelijkheden voor vervangende opvang.
Ondanks deze onzekerheid is op 12 juni 2024 tot volledige sluiting van de CNO overgegaan. Rond het middaguur hebben bussen en taxi’s de bewoners naar hun nieuwe verblijfslocatie gebracht. Bewoners zijn gehuisvest in onder meer Amsterdam, Wassenaar, Uden en Echt.
Het vervoeren van 252 bewoners was een hele operatie. Door adequaat handelen van IMA en de VRZL is dit voorspoedig verlopen. Bewoners van de CNO waren begrijpelijk emotioneel bij het afscheid van bekenden (zowel medebewoners als betrokken inwoners). Op 12 juni 2024 is ook begonnen met de afbouw van de locatie. Op dit moment is het terrein vrijwel leeg. Het terrein wordt in de oude staat opgeleverd aan de eigenaar. De omgeving is ingelicht over de mogelijke overlast die zij kunnen ervaren van (werk)verkeer.
Concluderend
Aan het begin van het proces was er veel onrust over de locatie en de komst van CNO in het algemeen. Nu, aan het eind van het traject, kunnen we met gepaste trots terugkijken op een jaar CNO aan de Zürichstraat in Sittard. Er is veel inzet getoond door vrijwilligers en organisaties die hebben bijgedragen aan de ondersteuning van de locatie en de bewoners. De bewoners zelf hebben zich ingezet voor elkaar en een goede sfeer op de locatie. De samenwerking tussen de verschillende partijen was goed en van overlast blijkt nauwelijks sprake te zijn geweest. Met de CNO heeft de gemeente gastvrijheid getoond die niet vanzelfsprekend is. We zijn daarmee niet alleen tevreden met het verloop van de CNO aan de Zürichstraat, maar ook met de wijze waarop we een bijdrage hebben kunnen leveren door onze verantwoordelijkheid te nemen tegenover 300 mensen op de vlucht.
