Coffeeshops houden aan I-criterium?

Vanwege het groeiend aantal klachten over overlast rond coffeeshops en drugshandel werd tijdens de algemene beschouwingen geopperd dat het tijd werd voor een discussie over handhaving van het ingezetenen-criterium.

Volgens dat I-criterium mogen coffeeshops enkel softdrugs verkopen aan ingezetenen van Nederland en niet aan buitenlanders. Zowel CDA als GOB zouden graag zien dat er strikt op het I-criterium wordt gehandhaafd.

In Limburg zijn er momenteel 7 gemeenten, waaronder Sittard-Geleen, die hebben afgesproken eenzelfde beleid te voeren ten aanzien van de handhaving van dat I-criterium: dat zal pas gebeuren wanneer er duidelijke overlast ontstaat die te relateren is aan de verkoop van softdrugs door coffeeshops aan niet ingezetenen.

Maastricht is de enige gemeente in de provincie die een actief handhavingsbeleid voert en het niet gedoogd dat buitenlanders er softdrugs kunnen kopen. Doordat Maastricht wel strikt handhaaft en de andere gemeenten niet is er sprake van groeiende buitenlandse - in Sittard-Geleen voornamelijk Belgische - klandizie voor de coffeeshops.

Burgemeester Sjraar Cox heeft tot op heden geen reden gezien om van de afspraken die met de 6 andere gemeenten zijn gemaakt ten aanzien van het I-criterium af te wijken. Strikt handhaven, zoals in Maastricht gebeurt, heeft trouwens ook nadelige gevolgen, zoals toenemende straathandel die zich verplaatst naar de wijken. Verder vraagt strikte handhaving om meer politie-inzet.

De burgemeester heeft aangegeven open te staan voor een discussie in de gemeenteraad, maar dan wel een die gevoerd wordt op basis van objectieve gegevens.

Die objectieve gegevens zijn inmiddels voorhanden. Buro LokaleZaken heeft daarvoor politiecijfers geanalyseerd, tellingen van coffeeshopbezoeken uitgevoerd, enquêtes gehouden onder coffeeshopbezoekers en bewoners uit de directe omgeving ervan en observaties rond de coffeeshops gedaan. De resultaten van dit onderzoek werden donderdagavond tijdens de vergadering van de commissie HOVA (Handhaving, Openbare orde, Veiligheid en Algemene bestuurlijke zaken) gepresenteerd. De inhoudelijke discussie daarover zal begin 2016 worden gevoerd. Dan zal duidelijk worden of de gemeente wel of niet overgaat tot actief handhaven op basis van het I-criterium.

Lokaal onderzoek, enkele bevindingen

Een aantal belangrijke bevindingen van het onderzoeksbureau zijn:

• Hoewel de wijken waar de coffeeshops liggen de meeste drugsregistraties hebben, suggereren de politieregistraties wel dat het drugsvraagstuk in Sittard-Geleen breder is dan alleen rondom de coffeeshops.
• Er is een duidelijke toename zichtbaar van Belgische coffeeshopbezoekers sinds 2011, vooral in de coffeeshops in Sittard. Het aantal Nederlandse coffeeshopbezoekers is daarentegen afgenomen. De daling van het aantal Nederlandse coffeeshopbezoeken kan mogelijk (deels) verklaard worden doordat Nederlandse bezoekers na de invoering van het B-criterium andere manieren hebben gevonden om aan softdrugs te komen.
• De toename van Belgische coffeeshopbezoekers is voor een (aanzienlijk) deel toe te schrijven aan het feit dat in Maastricht het I-criterium gehandhaafd wordt.
• De overlast rondom de coffeeshops is toegenomen. In Geleen gaat het hierbij vooral om overlast van straatdealers, in Sittard is er daarnaast ook sprake van overlast van de coffeeshopbezoekers.
• De wijkagenten geven aan dat handhaving van het I-criterium vermoedelijk zal leiden tot een toename van de illegale straathandel. Dit was ook zichtbaar net na de invoering van het I-criterium in Sittard-Geleen.
• 74% van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers komt met de auto naar de coffeeshop.
• 45.1 % van de geënquêteerde coffeeshopbezoekers koopt tevens wel eens softdrugs op de illegale markt (niet per sé in Sittard-Geleen).

De tellingen die tijdens één week in oktober plaatsvonden leveren de volgende indicaties op omtrent het aantal coffeeshopbezoeken:

» Skunk & Relax in Sittard: 11.384 bezoeken per week
 = 1.626 per dag
 = 591.968 per jaar

» Club 88 in Geleen: 5.831 bezoeken per week
 = 833 per dag
 = 303.212 per jaar

» Genesis in Geleen: 3.790 bezoeken per week
 = 541 per dag
 = 197.080 per jaar
 

Als indicatie voor het totaal aantal bezoekers dat op jaarbasis naar de lokale coffeeshops komt - bijna 1,1 miljoen - stelt LokaleZaken dat er daarvan 508.755 uit België komen en 472.555 uit Nederland. Ten opzichte van de cijfers uit het onderzoek van COT in 2011 betekent dit dat het aantal Belgen dat hier softdrugs komt kopen met 215 procent is gegroeid. Het aantal Nederlandse ingezetenen dat in de lokale coffeeshops softdrugs koopt is ten opzichte van vier jaar geleden met 19 procent gedaald.

De tellingen die LokaleZaken heeft verricht laten een stijging zien van het aantal coffeeshopbezoeken in Sittard-Geleen anno oktober 2015 ten opzichte van mei 2011. In Sittard-Geleen worden bijna driehonderdduizend coffeeshopklanten méér geteld in oktober 2015 dan in mei 2011. Het overgrote deel van deze stijging (+235.975) wordt genoteerd in Sittard in de stationsomgeving.

Indicatie van het aantal coffeeshopbezoeken op jaarbasis op basis van tellingen gedurende één week in mei 2011 en in oktober 2015.

 *-----------------*------------*---------------*-----------------*
 | | Mei 2011* | Oktober 2015 | 2011-2015 |
 *-----------------+------------+---------------+-----------------*
 | Sittard | 355.993 | 591.968 | + 235.975 (66%) |
 | Geleen | 443.744 | 500.292 | + 56.548 (13%) |
 *-----------------+------------+---------------+-----------------*
 | Sittard-Geleen | 799.737 | 1.092.260 | + 292.523 (37%) |
 *-----------------*------------*---------------*-----------------*
   * Bron: COT, 2011