Rekenkamer: meer actie achter de dijk nodig tegen overstromingen

Om Nederland te beschermen tegen overstromingen, moet volgens de Algemene Rekenkamer veel meer worden gedaan dan alleen het ophogen van dijken.

Daar ligt nu de nadruk nog steeds op. Voor maatregelen achter de dijk die de gevolgen van een overstroming beperken, is volgens de onderzoekers te weinig aandacht. Ze verwijten minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers dat hij een te “beperkte blik” heeft. Zijn focus op dijken verzwaren is “niet toekomstbestendig”, klinkt het in een kritisch rapport.

Volgens de Rekenkamer zijn meer ingrepen nodig die de schade zo veel mogelijk beperken als ooit toch een dijk zou doorbreken. Bijvoorbeeld door de aanleg van binnendijken of overloopgebieden, of het verplaatsen van belangrijke infrastructuur naar veilige hoge plekken. Ook woningen bouwen op palen of terpen aanleggen zijn opties die de onderzoekers noemen. Zulke maatregelen komen echter “maar moeilijk van de grond”, stellen ze vast.

Door klimaatverandering stijgt de zeespiegel. Bovendien zullen extreme buien in de toekomst vaker voorkomen, maakte het KNMI begin deze week nog duidelijk in nieuwe klimaatscenario’s. Daardoor kan het waterpeil in rivieren ook in korte tijd snel stijgen, zoals in Valkenburg in 2021.

De mate waarin het water zal stijgen, hangt onder meer af van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en van de snelheid waarmee ijskappen smelten door de hogere temperaturen. Het KNMI verwacht dat de zeespiegelstijging nog honderden jaren doorgaat. De Rekenkamer vindt dat meer naar de periode na 2050 moet worden gekeken.

De onderzoekers zien dat Rijkswaterstaat en de waterschappen wel de optie hebben om te kiezen voor maatregelen achter de dijk. Daar bestaat al vijftien jaar beleid voor, maar in de praktijk gebeurt het vaak niet. Dat komt onder meer door regels die in de weg zitten. Een andere maatregel dan simpelweg de dijk ophogen kan pas worden genomen als is aangetoond dat dit “doelmatiger” is. Dat blijkt lastig, want het ontbreekt aan kennis over wat maatregelen kosten en opleveren.

Van de projecten die de Rekenkamer onderzocht, bevatte maar 5 procent maatregelen die erop zijn gericht om de gevolgen van een overstroming binnen de perken te houden.

Minister Harbers erkent in een reactie dat het beleid op een aantal punten moet worden verduidelijkt. Ook is hij het eens met de aanbeveling om verder dan 2050 te kijken. “Klimaatverandering vraagt om scherpere keuzes over hoe we de schaarse ruimte gebruiken en inrichten om daarbij voldoende klimaatrobuust en toekomstbestendig te zijn”, voegt hij eraan toe.