Sittardse fotografe maakt staatsieportret koning Willem-Alexander
Mondriaan Fonds-directeur Birgit Donker maakte donderdagavond in het Rijksmuseum de namen bekend van drie fotografen die het staatsieportret van koning Willem-Alexander gaan maken. De jury heeft gekozen voor Iris van Dongen, Femmy Otten en de uit Sittard afkomstige Rineke Dijkstra.
De juryleden kozen voor fotografe Dijkstra en beeldend kunstenaars Van Dongen en Otten omdat ze 'onder de indruk waren hoe de drie de symboolfunctie en de persoonlijkheid van de koning lieten samenvallen'. De kunstenaars zijn trouw gebleven aan hun eigen oeuvre, maar hebben tegelijkertijd een portret gemaakt dat wortelt in de traditie van Nederlandse staatsieportretten, aldus het juryrapport.
Dijkstra fotografeerde koning Willem-Alexander vorig jaar voor een koningszegel. Ze studeerde aan de Rietveld Academie in Amsterdam en werd bekend met een serie strandportretten van jongeren. Haar 'schets' voor het staatsieportret is een foto van een collega van haar vriend in pak met een oranje stropdas.
dzg5ykeu4p88n4l8i6veen2pq
Foto: ANP
bgl1eltq19qtafa70qywlm5w2
Foto: Rineke Dijkstra, ANP
De sobere achtergrond van de foto zorgt dat het oranje er goed uitkomt. "Ik heb natuurlijk mazzel dat ik de koning al eens gefotografeerd heb, al was dat in een andere setting", zegt Dijkstra. "Ik wilde bij dit portret veel nadruk leggen op zijn gezicht." Ze wil de koning graag in pak fotograferen, want 'een hermelijnen mantel is niet meer van deze tijd'. De jury noemde het een 'stoer en confronterend' portret.
Van Dongen is vooral bekend om haar tekeningen van mysterieuze, gotische vrouwen. Op basis van foto's van fotografen Koos Breukel en Jeroen van der Meyde schilderde ze haar portret van de koning. "Onder druk heb ik geïmproviseerd, want het is niet makkelijk om iemand te schilderen die je nog nooit hebt ontmoet", zegt ze. "Mijn vriend heb ik een pak aangetrokken als referentiemateriaal."
pd0gqv8eu5kqcmht9w5nio65i
Foto: Iris van Dongen, ANP
De resultaten zijn een vriendelijke koning die de kijker recht aankijkt en een formeel portret in een statiger pose. "In mijn uiteindelijke werk wil ik beide schetsen laten samensmelten", aldus Van Dongen. De jury roemde 'de treffende, doorwrochte wijze waarop beide standpunten zijn uitgewerkt'.
Otten won vorig jaar de Volkskrant Beeldende Kunstprijs met onder anderen gipsen wandafgietsels. Zij combineerde in haar portret elementen uit het koningshuis, zoals een saluutschot, met een volgens de jury 'krachtig portret' van de koning.
pyzjvmwlqgrthpmz4b5s2eigc
Foto: Femmy Otten, ANP
"Ik wil een soort eeuwigheid en verinnerlijking vastleggen in mijn portret van de koning", zegt Otten. "De vroegere Italianen en primitieven uit de schilderkunst slaagden daar in, wat mij altijd diep ontroerde." De jury noemde die missie 'niet zweverig, maar lyrisch en poëtisch'.
De drie werden gekozen uit twaalf genomineerden, die waren geselecteerd uit een lijst die vier scouts hadden aangeleverd. De twaalf relatief onbekende kunstenaars kregen de opdracht een schets te maken van een 'herkenbaar, monumentaal en representatief' werk, dat tegelijk verrast. Alle twaalf schetsen worden vanaf vrijdag tentoongesteld in het Rijksmuseum. Veel kunstenaars wilden de worsteling van de koning met zijn rol en persoonlijk leven laten terugkomen in hun werk.
m7q75ihqav8l7ojw8wbvhfkb9
Foto: ANP
De kosten voor het project bedragen ongeveer 370 duizend euro. Daarmee worden onder meer honoraria, voorstudies, materiaalkosten, de scouts en het expertcomité betaald. De drie kunstenaars krijgen 75 duizend euro voor hun werk. Daarmee worden ook de rechten van hun uiteindelijke kunstwerken afgekocht.
De staatsieportretten kunnen straks worden besteld door bijvoorbeeld ministeries, provincies, gemeenten, ambassades en rechtbanken. Ook particulieren kunnen een portret bestellen. Het is in Nederland niet verplicht voor overheidsinstanties om een staatsieportret aan de muur te hebben, maar het wordt door het Koninklijk Huis wel gezien als goed gebruik.
Vroeger was een staatsieportret de enige manier waarop het 'gewone volk' de koning of koningin kon bewonderen. Het eerste staatsieportret in Nederland werd gemaakt door de Britse kunstenaar Charles Howard Hodges. Hij maakte in 1816 een schilderij van koning Willem I.
Door: Novum
