Theater?

Opinie - door Björn Bonten. In ons mooie Sittard-Geleen, laatst nog vol optochten, carnavalisten en kanonnen op balkonnen (groot en klein, maar dus wel meervoud!), zingt het woord burgerparticipatie al een poosje rond.

Het klinkt geweldig, alsof inwoners hand in hand met het gemeentebestuur onze toekomst en omgeving vormgeven. Maar het lijkt meestal niet meer dan theater. Goed geregisseerd, met een stuk of zes hoofd- en bijrollen, maar voor inwoners alleen de kans om als figurant in de achtergrond rond te hangen.

Björn Bonten - Burgerlid D66 gemeenteraad Sittard-Geleen, docent maatschappijwetenschappen en voorzitter D66 Limburg

Voorbeeldje nodig? Het voormalig ESCS-terrein, gelegen naast de geliefde Schwienswei. Zonder alle andere initiatieven tekort te willen doen, hoor, maar daar werd toch wel een briljant plan uitgewerkt om het gebied én nieuw leven in te blazen én het natuurlijk groen in Sittard uit te breiden. Volledig uitgewerkt en gepresenteerd aan raad en college. En wat gebeurde er? Het college knikte vriendelijk, gaf een applausje en schoof het plan vervolgens vakkundig onder het tapijt.

Burgerparticipatie, zo lijkt het, is in Sittard-Geleen vooral een kwestie van burgerpresentatie. De inwoners mogen hun zegje doen, maar er is al bepaald welk script wordt gevolgd. Het is alsof je een kookwedstrijd organiseert, de deelnemers heerlijke gevarieerde gerechten laat bereiden, om vervolgens iedereen friet met mayonaise te serveren.

Komt het door de keuze voor het moment van de "dialoog"? Het college zou veel eerder met burgers in gesprek kunnen gaan, al in de beginfase, nog vóórdat er überhaupt plannen liggen. Dan kunnen ideeën en inzichten van inwoners echt van invloed zijn. Nu lijkt het vaak alsof de burgerparticipatie pas begint als het college al een plan heeft, waardoor de inbreng vooral een formaliteit is. "Welkom, inwoners, op de inspreekavond. Wij presenteren ons plan, en dan mag u zeggen of u er groene of blauwe zitbankjes bij wilt." Of een andere pietluttige optie. "Wilt u langs ons nieuwe sportpark..." (want het vakantiepark is laatst al plots afgeserveerd; toch bang voor rode kruisjes?), "wilt u daar hardlopen of de hond uitlaten? U zegt het maar, wij luisteren graag."

Wat betreft het ESCS-terrein en de Schwienswei: Het is nog niet te laat om het burgerinitiatief een kans te geven. Misschien kan het college een 'ESCS-commissie' in het leven roepen, waarin burgers en bestuurders samen een (nieuw!) plan uitwerken dat wél recht doet aan de wensen van de inwoners. Want kom nou toch…in een tijd waarin onze natuur toch al onder druk staat, zou men zich misschien eens moeten afvragen of economische plannen, zoals vakantieparken en sportcentra (terwijl we al een sportzone hebben) wel de beste optie zijn. Misschien levert het behoud en de versterking van de natuur op het ESCS-terrein wel veel meer op, in termen van biodiversiteit, klimaatbestendigheid en de gezondheid van de inwoners. (Daar hoeft natuurlijk geen "misschien" te staan, dat weet iedereen.)

Toegegeven, het gemeentebestuur heeft zijn eigen verantwoordelijkheden en moet rekening houden met allerlei factoren. Maar een beetje meer openheid en oprechte interesse in de ideeën van de burgers zou geen kwaad kunnen. In plaats van alleen maar lippendienst bewijzen aan burgerparticipatie, zou het college onze inwoners kunnen zien als waardevolle partners.

Stel je voor dat de gemeente burgerpanels opricht, denktanks waarin inwoners en bestuurders samenwerken aan concrete projecten. Of wat dacht je van een jaarlijkse Burgertop, waarin inwoners initiatieven kunnen presenteren en het college feedback geeft? Het zou een verademing zijn als de gemeente af en toe eens zou handelen naar de wensen van de burger. Er is al afstand genoeg naar de politiek. Tijd om daar eindelijk serieus aan te werken. Ideeën genoeg.

Participatie, het kan zoveel meer zijn dan een holle frase. Goed uitgevoerd, is het een perfect instrument om de gemeente leefbaarder, creatiever en democratischer te maken. Maar dan moet het college wel bereid zijn om de regie een beetje uit handen te geven en de burgers een echte stem te geven.

Dus, laten we de voorstelling omtoveren tot een interactief spektakel, waarin we niet alleen figuranten zijn, maar ook regisseurs, acteurs en decorontwerpers. Want Sittard-Geleen verdient het!