ÓS MODESJTAAL : Van brómfitse en tóntjele
Lèts haolde mich eine Puch in op ’t fitspaad. Metein dach ich aan de zevetiger jaore trök, wie ich ouch zo eine brómmer haw. Gekóch van ein van mien eesjte maondjsalarisse.
Väöl jónges van miene laeftied hawwe óf eine Puch, óf eine Zündapp of Kreidler, die twee lètste woorte ouch waal ‘boeksjuvesj’ genuimp. Mien sjtudentevrunj en Beatlesfens reje meistes op Puch en later op de ‘naomaak’ daovan, de Tomos. De meiste van de ‘boeksjuvesj’ hawwe anger intresses…
De eesjte
Ich lous dat de Sloveen Johann Puch (Sloveens: Janez Puh) in 1899 ein fitsefabrik haw en die heisjde Styria. In 1903 woorte dao de eesjte Puch brómmesj geboed. Die zouge d’r waal gans angesj oet es dae van mich!
De naam Zündapp is een samentrekking van de naam Zünder-Apparatebau-Gesellschaft oet Nürnberg. Die zeen in 1921 brómmesj gaon boewe.
’t Dutsje woord Zünder beteikent bie ós aansjtaeker. Kump waarsjienlik van ’t Middelnederdutsje tunder of zuntil dat aansjtaeker beteikent. Zunder is ouch ein anger woord veur de Hollese tonder- of tondelzwam. De echte tondelzwam haet ziene naam deils te danke aan het feit dat zien vlees dèks wurt gebroek veur ’t make van ein tondel. In ’t Zittesj ‘tóntjel’. Dit matriaal brende goud en woort gebroek veur ’t aanmake van vuur! Ouch waal baansjotel genuimp. Eine baansjotel waar eine pot of sjotel wo-in vuursjtein, zjwam of baand (verkoold linne) óm vuur te sjlaon woort bewaard. De veur-luiper van de zjwaegel, dus.
Noe lous ich ouch dat ein tóntjel eine lap of eine vraeme houd beteikent! Waat höbs doe veur eine tóntjel op diene kop! Tóntjele beteikent ouch dich gans vraemp aankleije. Dae haet zich get aangetóntjeld.
Sjeurkalender
Dat woord sjteit ouch in de nuje Zittesje sjeurkalender 2026, oetgegaeve door 40 jaor Veldeke Zitterd. De prechtige teikeninge zeen van Jan Ruigt. Volges Pothast koume in 1832 de eesjte zjwaegele nao Zitterd en ómsjtreke door de zjwaegelekremer, emes dae mit behawve zjwaegele (solfer-sjtekskes) ouch mit väöl anger produkte langs de hoezer koum, in ’t Holles: eine marskramer. Zjwaegele is ouch ein sjpeel mit zjwaegelsjtekskes, be-veurbeeld veur waem ein rundje mót gaeve.
Miene nuutste bundel, dae pas in de gróndjverf sjteit, haet es tittel: De zjwarbel van ’t zjwaegeledeuske! Mer dat doert nog aeve. 😉
Pès de volgende Ós Modesjtaal, reacties: [email protected]
