Inzicht in Geleens Erfgoed dat kan bijdragen aan het thuis voelen en trots zijn op de omgeving

De Werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits geeft in onderstaande brief aan het college van B&W en de gemeenteraad aan dit jaar nadrukkelijk stil te willen staan bij de aankondiging van de mijnsluiting 60 jaar geleden.

Het is dit jaar 60 jaar geleden dat toenmalig minister van Economische Zaken Joop de Uyl het beëindigen van de staatsexploitatie op steenkool aankondigde.

"De mijn Maurits, produceert tonnen kolen met de grootste verliezen per ton en de regering heeft besloten dat met ingang van 1 april 1966 de mijn Maurits zal worden afgebouwd, waarbij een betrekkelijk korte termijn van drie jaar zal worden nagestreefd," zo sprake Den Uyl tijdens een redevoering in 1965.

Een jaar later werd een begin gemaakt aan de sluiting van de Staatsmijn Maurits. Van 1926-1967 groeide Geleen als bruisend centrum van de regio. Van welke kant men Geleen ook naderde altijd was er dat baken, die pukkel, de steenberg van de Maurits. De impact van de Mijnindustrie en vervolgens de sluiting hiervan, op onze gemeente, was en is nog steeds groot. Met de jaren vond Geleen zichzelf opnieuw uit. Een nieuwe groeidiamant ontwikkelde zich: Chemelot. Steeds zichzelf maar uitvinden zit wellicht in onze genen afkomstig van onze kompels.

In 2022 concludeerde een groep inwoners dat er te weinig stil gestaan werd bij de geschiedenis van onze gemeente en met name die periode die voor Geleen een behoorlijke impact heeft gehad. Veel inwoners herkennen de sporen uit het Mijnverleden niet of onvoldoende. Ook omdat ze niet of nauwelijks zichtbaar waren en zijn. Met name bij de jongeren is de Mauritsperiode een witte vlek. Ze zijn zich niet bewust van hoe de geschiedenis van de omgeving en het leven hier kleurt. Veel Geleense wijken en het centrum van Geleen zijn gebouwd in de periode van de Mijnbouw. De werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits streeft erna om het bestaande erfgoed zichtbaar te houden en zichtbaar te maken in Geleen. Een gebrek aan begrip en kennis over de eigen herkomst en cultuur kan leiden tot een gebrek van gevoel van een eigen identiteit. Daarom is het voor een individu, maar ook voor een samenleving als geheel zo belangrijk om de eigen geschiedenis en cultuur zichtbaar en voelbaar te maken. Materieel en immaterieel erfgoed kan bijdragen aan het thuis voelen en trots zijn op iemand en je eigen omgeving. Veel van dit erfgoed is al verloren gegaan.

Koester hetgeen er nu nog is en maak het zichtbaar!

De afgelopen 3 jaar heeft de werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits regelmatig tal van activiteiten voor jong en oud georganiseerd om dit Mijnverleden onder de aandacht te brengen en te houden bij zowel de jongeren als de ouderen en probeert daar waar het mogelijk is een verbinding te maken. Daarnaast probeert deze werkgroep de verhalen van het verleden op te halen, zodat deze bewaard blijven voor de volgende generatie(s).

Voor deze inzet is de werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits, 13 december jl. uitgeroepen tot winnaar van de Landelijke Erfgoedprijs voor vrijwilligers 2024.

Wij mogen wel stellen dat de activiteiten bij velen zeer gewaardeerd worden en de roep naar een meer structurele fysieke verankering van ons verleden in Geleen, en liefst in het centrum van Geleen, is groot. "Het verhaal van het verleden en de fysieke overblijfselen hiervan, vormen de identiteit van onze stad."

Afgelopen 3 jaar heeft de werkgroep herhaaldelijk stilgestaan bij de geschiedenis van de Staatsmijn Maurits, die van grote invloed is geweest op de economische en maatschappelijke ontwikkeling van Geleen en haar omgeving. Zowel jong als oud hebben tal van deze activiteiten bijgewoond. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Monumentenwandelingen door de omgeving van de Maurits.
• Rondleiding over het voormalige mijnterrein.
• Meer dan 10 gegeven presentaties aan groep 7 en 8 op basisscholen in Geleen en Sittard.
• Presentaties bij zorginstellingen over de Maurits en het leven van een kompel#Het jaarlijks stilstaan bij de beschermheilige Sint Barbara (denk aan de Barbaraviering).
• Een 15-tal theatervoorstellingen over het Mijnverleden, gemaakt en gespeeld door jeugdige spelers van jeugdtheater LEF waarbij de verbinding gezocht wordt tussen verleden en heden, toekomst en jong en oud.
• Het realiseren van een tweetal muurschilderingen met als thema het Mijnverleden, mooi zichtbaar gemaakt bij de Juliana verbindingstunnel richting voormalige Staatsmijn Maurits.
• Een fototentoonstelling#Bij leegstaande winkelpanden in het centrum en wijkdelen van Oud-Geleen en Lindenheuvel, raamdecoraties met foto's van de Staatsmijn Maurits.
• Een reünie voor een 25-tal oud-mijnwerkers van de Maurits in 'hun Barbarazaelke'.
•  Het samen met Visit Zuid-Limburg uitzetten van een wandeling langs bezienswaardigheden van uit het Maurits tijdperk.

Besloten is om in 2025 door middel van tal van activiteiten extra aandacht te schenken aan de aankondiging van het sluitingsbesluit van minister Den Uyl, zestig jaar geleden. Daarnaast de wens verder te onderzoeken of een tijdelijke, liefst permanente, expositie in het centrum van Geleen tot de mogelijkheden kan behoren. Erfgoed, de verhalen uit het verleden overdragen aan de volgende generatie en vooral ook inzetten voor de toekomst. Ons streven voor 2025/2026 is, een permanente expositie in Geleen over de geschiedenis van Geleen en op een locatie die rechtdoet aan deze geschiedenis: Het Stadhuis van Geleen. Momenteel wordt met de eigenaar van het voormalige postkantoor (momenteel expositie Pinkpop) gesproken om medio april-mei-juni een extra tijdelijke expositie over het rijke Mijnverleden van Geleen open te kunnen stellen. Ook wordt bekeken of een meer structurele expositie over het rijke Mijnverleden en de impact hiervan en ook de periode daarna, tot de mogelijkheden behoort. Een expositie in het oude raadhuis Geleen aan de Markt zou daarbij voor de werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits de voorkeur hebben, gelet op de relatie met de Maurits. Deze expositie kan aansluiten op de gedachten van Chemelot om ook in het centrum van Geleen een (blijvende) expositie te houden. Het zou mooi zijn om het verleden, heden en de toekomst hiermee te verbinden. Wij verzoeken het College en de Raad te onderzoeken of hier mogelijkheden toe zijn.

Onze spreuk is dan ook "iedereen zou het verleden moeten kennen om het heden beter te kunnen begrijpen om verder te bouwen aan een mooie toekomst van het stadsdeel Geleen".

2025 is het dus zestig jaar geleden na de aankondiging van de sluiting van de Mijnen waaronder de Maurits.

Vandaar dat door de werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits besloten is om dit jaar nog uitgebreider bij dit herdenkingsmoment stil te blijven staan, waarbij gedacht wordt aan (in willekeurige volgorde):

• Een tentoonstelling in het centrum waarbij foto's en filmmateriaal getoond wordt over het rijke Mijnverleden van Geleen in de breedste zin van het woord.
• Een rijdende tentoonstelling langs verzorgingsinstellingen met ook de mogelijkheid van een presentatie, waarbij tevens gelegenheid gegeven wordt oude verhalen op te halen.
• Rondleidingen langs monumentale gebouwen van de Maurits of gebouwen uit deze periode die gerealiseerd werden door de komst van de Staatsmijn Maurits.
• Meerdere aparte filmavonden (beelden en muziek) over de geschiedenis van Geleen in het tijdperk van de Staatsmijn Maurits. Dit theateronderdeel zal gecombineerd worden met een eventuele manifestatie op het plein voor het gebouw van de Heemkunde.
• Een bezichtiging van de Watertoren en de Mijnschachten op het voormalige Mauritsterrein.
• Opnieuw weer gastlessen aan groep 7 en/of 8 van de basisscholen.#Een reünie oud kompels.
• Een (Mijn)activiteit bij Spectaculo.
• Een wandeling door het voormalige Mauritspark en de wijk Lindenheuvel waarbij de verhalen verteld worden over de Maurits aldaar.
• Het vastleggen van verhalen van oud-Kompels

Het jaar wordt jaarlijks afgesloten met een bijzondere Barbaraherdenking, waarbij bekeken wordt of jongeren en basisscholen ook hierbij betrokken kunnen worden.

Tenslotte

De werkgroep roept het collegebestuur op om samen met de werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits onderzoek te doen naar een (semi)permanente ruimte in het centrum om een expositie over de geschiedenis van Geleen mogelijk te maken. Motto: Maak het DNA van Geleen zichtbaar!