Prinsjesdag: Einstein Academy voor opleiden vakmensen in Limburg

Het kabinet zet samen met de Provincie Limburg en wetenschapsfinancier NWO een volgende stap om de Einstein Telescope naar Nederland te halen.

Zij trekken 15,9 miljoen uit om innovaties aan te jagen en om de Einstein Academy op te richten. De verwachting is dat daar de komende jaren honderden vakmensen worden opgeleid, die straks de Einstein Telescope kunnen bouwen en onderhouden. Nederland is één van de hoofdkandidaten om deze telescoop, die veel banen oplevert en van grote waarde is voor de wetenschap, te mogen bouwen.

De ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Economische Zaken trekken tot en met 2026 samen 8,6 miljoen euro uit, de Provincie Limburg 4,2 miljoen en NWO 3,0 miljoen. Minister Eppo Bruins (OCW) is opgetogen over de plannen die deze partijen samen hebben: “In een tijd waarin er op onze begroting minder geld is voor onderzoek en onderwijs is dit echt een schoolvoorbeeld van een investering waarmee je beide versterkt. Ik vind het mooi om samen het beroepsonderwijs in Limburg te versterken. En het is goed voor onze kansen om de Einstein Telescope hier te mogen bouwen als we de kennis en de vakmensen daarvoor klaar hebben staan. Het zou echt goed voor Nederland zijn als die telescoop hier komt.”

Het versterken van onderwijs in de regio is een belangrijke aanbeveling uit het rapport “Elke regio telt!”. De Einstein Academy is een initiatief van Zuyd Hogeschool en de Limburgse mbo-instellingen VISTA college en Gilde Opleidingen, waarbij mogelijk ook andere onderwijsinstellingen uit de (eu)regio Maas-Rijn aansluiten. Zij gaan op de Einstein Academy een mix aanbieden van nieuwe opleidingen en reeds bestaande opleidingen, die worden versterkt. Hierbij focussen zij zich op kennis die nodig is voor bouw en onderhoud van de Einstein Telescope. Denk aan technische opleidingen als mechatronica, computer science, bouwkunde of technische bedrijfskunde, maar ook bijvoorbeeld facility management en hospitality. Streven is dat in het studiejaar 2026-2027 de eerste mbo- en hbo-studenten starten. De scholen verwachten samen minimaal 150 extra studenten per jaar op te gaan leiden. Ook als de telescoop niet naar Nederland komt is er op deze terreinen veel vraag naar goed opgeleid personeel.

De drie scholen krijgen samen 4,5 miljoen euro om de Einstein Academy van start te laten gaan. Daarna krijgt de Academy geld vanuit het Rijk per student, zoals alle bekostigde opleidingen in Nederland. De Academy gaat samenwerken met andere initiatieven op het gebied van innovatie en onderwijs. Dat betekent dat er ruimte komt voor docenten om samen met studenten technisch onderzoek te doen voor MKB-bedrijven in de regio, die de technologie ontwikkelen voor de Einstein Telescope.

De betrokken partijen investeren samen ook in het aantrekken van extra wetenschappers om het plan voor de telescoop zo sterk mogelijk te maken. Dat is nodig, want de bouw en ontwikkeling van een telescoop als deze is nog nooit gedaan. Veel techniek bestaat ook nog niet, daarom investeren de partijen ook in mogelijkheden voor bedrijven om innovaties te ontwikkelen die nu nog niet bestaan, maar wel nodig zijn voor de telescoop.

Gedeputeerde van de Provincie Limburg Stephan Satijn is verheugd met de financiële impuls: “De telescoop is niet alleen van unieke wetenschappelijke waarde, maar geeft vooral ook een impuls aan de kenniseconomie en -positie van Nederland en Limburg in het bijzonder. Zo levert de hoogtechnologische onderzoeksfaciliteit enkele duizenden nieuwe banen op in de regio en wordt wetenschappelijk talent aangetrokken. Daarnaast verstevigen we de Euregionale samenwerking met België en Duitsland doordat we de bouw willen realiseren in het grensgebied van Zuid-Limburg. We zetten dan ook alles op alles op de Einstein Telescope naar onze regio te halen.”

De Einstein Telescope is geen telescoop zoals veel mensen die kennen. Het is een ondergrondse driehoek van grote buizen, waarin laserstralen worden afgevuurd en teruggekaatst met spiegels. Door die stralen heel precies te meten kun je zo zwaartekrachtgolven uit de ruimte opsporen. Hiermee kunnen wetenschappers nieuwe dingen te weten komen over ons universum en voor het eerst de relativiteitstheorie van Einstein testen. Naar verwachting valt in 2026 de beslissing wie de telescoop mag bouwen. Nederland heeft uit het Nationaal Groeifonds 42 miljoen beschikbaar voor de planvorming, en een reservering van 870 miljoen voor de daadwerkelijke bouw.