Het eerste artikel in de nieuwe rubriek ‘Respecteier dien taal’ is bij deze een feit. Taal – en zeker het dialect – is altijd goed voor de nodige discussie.
In deze rubriek wordt vanuit een taalkundige hoek naar het dialect gekeken. Dat levert vaak bijzonder interessante inzichten op. Reacties van lezers worden op prijs gesteld. Dat kan via Facebook of onderaan dit artikel.
Er wordt toch al heel wat afgepraat over eigen taal, identiteit, dialect. Soms onderhoudend, humoristisch, soms erg leerzaam, maar ook vaak met een venijnige ondertoon. (Veronder-)Stellingen en visies vliegen door de lucht, meestal met als onderbouwing dat het nu eenmaal zo is en niet anders. Anderen maken over deze zaken geen woord vuil, want wat is nu dialect, taal?
Het is daarom een beetje merkwaardig dat de titel van deze tekst al begint met een min of meer dubbele betekenis. Moet hij gelezen worden als een opdracht óf zit er soms toch meer een verzoek in opgesloten?
Wellicht zijn beide betekenissen mogelijk, als ‘opdracht’ maar niet vertaald wordt als een soort ‘bevel’. Want een bevel is een opdracht van buiten af en dus in dit kader volstrekt zinloos. Immers, genegenheid voor je taal, cultuur is en blijft een voorwaarde om ze te respecteren. Dat kun je niet met een ‘bevel’ afdwingen. Maar of dat voldoende is, is maar zeer de vraag!
Want: wat is ‘respecteiere’? En hoe laat je dat blijken? Men moet toch minstens al een min of meer duidelijk beeld hebben van die taal. En daarmee begint al een stevig probleem! Bedoelt de een die taal uit de ‘goede oude tijd’, toen de mensen nog ‘zuiver’ dialect praatten, zoals wel beweerd? Zie ik die taal als een overblijfsel van een vroegere tijd, een stuk traditie waarvoor zou gelden: “…zo mót ’t blieve”? Dus geen verandering?
Rangschikken we die taal onder het begrip ‘cultureel erfgoed’. En wat betekent dat dan wel? Bedoelt men daarmee een statisch gegeven óf een duidelijk dynamisch aspect? Dat laatste betekent dat de aandacht meer gericht is op het huidige taaleigen.
En dan die taal zelf. Welke plaats neemt die in in de cultuurvisie van iemand? Het is zeer wel mogelijk dat ‘dialect’ niet onder het begrip ’taal’ valt. Een mening die nogal eens verkondigd wordt, zo in de geest van: “Je gaat me toch niet vertellen dat een dialect een taal is?” Een interessant standpunt!
Óf: dialect is een weggezakte taalvorm van het Nederlands. Óók interessant!
Óf: dialect is de taal van de ‘gewone man’, de taal van de carnaval en alles wat daarmee te maken heeft. Óók interessant!
In elk geval een alleszins aardig aspect om in volgende artikelen eens nader te bekijken. Het zal zeker kunnen leiden tot verrassende inzichten, als men tenminste open wil staan voor andere meningen. Stel men is zelf van mening dat men zijn taal een warm hart toedraagt, accepteert men dan ook de regels en wetten van die taal, ook al blijken die af te wijken van wat men eerst dacht? Vaak is dat vlugger gedacht dan gedaan. Wie ziet nu graag zijn soms jarenlang gekoesterde mening zo ingrijpend ter discussie worden gesteld?
In een aantal artikelen zullen we het een en ander eens onder een vergrootglas moeten leggen en kritisch bekijken. Het doel? Een dieper inzicht en groter respect voor die eigen taal die dat zeker verdient.
F.W. (12-04-14)
Reageren op dit artikel? Dat kan op Facebook of onder dit bericht.