Namens de commissie (GroenLinks, PvdA, D66 en PVV) is er advies uitgebracht aan de fractievoorzitters van de gemeenteraad van Sittard-Geleen.
Op 23 september heeft de raad bij monde van de fractievoorzitters deze commissie de opdracht gegeven om de mogelijkheden van een brede coalitie te verkennen. Een opdracht met als hoofdzakelijk doel een brug te slaan tussen GOB en het CDA, in een poging om de onderlinge verhoudingen te verbeteren.
Hiervoor werden op 30 september beide fracties afzonderlijk uitgenodigd. In de gesprekken die de commissie daarin heeft gevoerd, heeft de commissie een en dezelfde werkwijze gehanteerd. De gesprekken met beide partijen zijn op gelijke wijze verlopen.
Hieronder treft u een beknopte versie aan van het advies van de commissie aan de fractievoorzitters.
De commissie komt tot de volgende constateringen c.q. conclusies:
- Ondanks de bereidheid om programmatisch overeenstemming te bereiken, is er een evident gebrek aan vertrouwen tussen het CDA en GOB.
- Het CDA is niet bereid om gesprekken aan te gaan over samenwerking met GOB tenzij Pieter Meekels terugtreedt.
- GOB geeft aan dat het terugtreden van Pieter Meekels niet aan de orde is.
- Het CDA is niet bereid om een coalitie te vormen met andere partijen zonder GOB.
- Een coalitievorming zonder deelname van GOB is gezien de opstelling van het CDA niet mogelijk.
- GOB heeft aangegeven ook bereid te zijn om een coalitie te formeren zonder het CDA.
Op basis van voorgaande constateringen komt de commissie tot de volgende overweging: “Onze commissie is van mening dat partijen staatsrechtelijk niet in de positie zijn om van het GOB te eisen dat zij een specifieke persoon niet als wethouder mogen aandragen. Indien men van mening is dat de kandidatuur of houdbaarheid van een persoon als wethouder niet aanvaardbaar is, dan dienen de betrokkenen de juiste instrumenten én timing te gebruiken om dit tot uiting te brengen. Als commissie vinden wij dat in deze fase van verkenningen voor coalitievorming het niet kan en mag gaan over personen. Het moet gaan over programmatische toenadering en samenwerking in het belang van de gemeente. Wij kunnen en willen het veto van het CDA tegen een persoon bij een andere partij om die reden dan ook niet als vertrekpunt kiezen voor de vorming van een nieuwe coalitie. Behalve te constateren dat het CDA door die omstandigheid zelf niet zal gaan deelnemen aan de nieuwe Coalitie.”
Op basis van deze constateringen adviseert de commissie dat het GOB per direct een formatieproces start om een nieuwe coalitie te vormen.
GOB krijgt de opdracht om een coalitie te vormen die kan bogen op een werkbare meerderheid in de gemeenteraad. Het is aan het GOB om te bepalen met welke partijen wordt gesproken. De minimale coalitiemeerderheid bedraagt 22 zetels zoals genoemd in het rapport van de adviseurs.
Een nieuw college moet een stabiel en collegiaal bestuur zijn dat beschikt over de bestuurskracht die vereist is om de uitdagingen waar Sittard-Geleen voor staat aan te pakken.
Uit de portefeuilleverdeling moet blijken dat er géén sprake is van dominantie van één partij of persoon. De commissie beseft dat deze formulering vaag is, maar veronderstelt dat beoogde coalitiepartners het zelf in de hand hebben om toe te zien op de gewenste balans.
Alternatief 1
Indien dit eerste spoor niet leidt tot een nieuwe coalitie met een nieuw college, wordt alsnog een externe informateur (of meerdere personen) aangesteld die de mogelijkheden voor een alternatief bestuursmodel onderzoekt. Een model dat uitgaat van een college (team) van 5 of 6 wethouders, dat boven de partijen staat en dat op basis van een collegeprogramma steun zoekt bij een meerderheid in de gemeenteraad.
Alternatief 2
Indien spoor 2 ook niet tot een oplossing leidt, dan krijgt GOB opnieuw de opdracht om een coalitie te formeren die kan bogen op een krappe meerderheid van minimaal 19 zetels (eventueel aangevuld met gedoogsteun van één of meerdere partijen). “Vanzelfsprekend is dit niet de meest wenselijke variant, maar er rest ons niets anders wanneer een meerderheid van 22 zetels (spoor 1) of een collegeteam met een programma dat kan steunen op een meerderheid in de raad (spoor 2) onhaalbaar blijkt te zijn. Een college zal ook in deze variant moeten beschikken over de bestuurskracht die vereist is om de uitdagingen waar Sittard-Geleen voor staat aan te gaan, en waarbij geen sprake is van dominantie van één partij.”
De commissie geeft aanvullend hierop een aantal randvoorwaardelijke adviezen:
Uit de gesprekken is gebleken dat GOB het door de oppositie ingediende vijf-wethoudersplan niet steunt. GOB is van mening dat het aantal wethouders in een college een afspiegeling moet zijn van het aantal stemmen en zetels dat behaald is bij de verkiezingen. Op dit moment heeft GOB drie wethouders. “Om een evenredigere machtsverhouding in een nieuw college te realiseren, adviseren wij GOB – mede op basis van de constateringen van de informateurs – om maximaal twee wethouders voor te dragen in een nieuw college.”
Uit punt 12 van de beïnvloedende factoren die zijn geconstateerd door de informateurs blijkt dat de ambtelijke organisatie remmende gevolgen ondervindt van een te directe aansturing door het college. “Hier is ons inziens verder onderzoek naar nodig. We adviseren om bij de portefeuilleverdeling bij de vorming van een nieuw college de verantwoordelijkheid voor de ambtelijke organisatie bij een andere wethouder te beleggen teneinde daarmee een nieuwe start te kunnen maken.”
De gemeenteraad moet werken aan een cultuuromslag, om de onderlinge verhoudingen te verbeteren en dient dit ook zelf ter hand te nemen. “En om niet alles te adviseren en voor te schrijven vragen wij de raad of zij ideeën heeft omtrent het bereiken van deze cultuuromslag.”
