Het levert soms bizarre situaties op als mensen over ’taal’ spreken. Wat ’taal’ inhoudt, daar heeft men over het algemeen wel een min of meer duidelijk idee over. Je gebruikt die immers in de algemene communicatie, zowel mondeling als schriftelijk.
Bovendien zegt ’taal’ ook iets over je algemene ontwikkeling, zo heb ik begrepen. Immers, een beschaafd en ontwikkeld iemand spreekt over het algemeen géén dialect! Daarbij komt ook nog dat dialect spreken typisch iets voor ‘de provincie’ is.
Zo, dat is duidelijke taal! Dat is in elk geval een visie op taal/dialect. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat er hier sprake is van een stevig vooroordeel. En dat is het gemakkelijke van een vooroordeel: je oordeel staat van tevoren reeds vast, zonder dat je je op enigerlei wijze verdiept hebt in het onderwerp. U meent dat dat maar zelden voorkomt? Zeker op het gebied van taal/dialect zijn er nog een behoorlijk aantal vooroordelen op te ruimen. We zullen ze zeker niet uit de weg gaan.
Maar wat zegt nu de taalkunde over de relatie taal/dialect? Taalkundigen maken geen onderscheid tussen ’taal’en ‘dialect’, want een dialect is een taal, zij het van beperktere geografische omvang. Zij gaan immers uit van aantoonbare criteria binnen de moderne taalkunde, criteria o.a. op het gebied van de zinsbouw en de klankleer, waarbij in het bijzonder gelet wordt op de eigen-aard-ige aspecten van die taal.
Deze uitgangspunten kunnen worden toegepast op elke taal, dus ook een dialect. Wat blijkt nu? Die taalkundige blauwdruk past ook volledig op een dialect als het Sittards! Dat betekent dus dat we in ons (Sittards) geval mogen concluderen dat ons dialect een volwaardig eigentijds taalsysteem is. Het heeft, net als andere taalsystemen, zijn eigen regels en wetmatigheden die door de gebruiker gerespecteerd dienen te worden. Waarom zou men de regels/wetmatigheden van bijvoorbeeld het Nederlands wel respecteren en die van de eigen taal, het dialect niet? Merkwaardigerwijs wordt dit voor het eigen dialect helaas niet altijd als vanzelfsprekend ervaren! In feite een vreemde zaak.
Is de ‘ontdekking’ van het gegeven dat dialect = taal zo nieuw dat eigenlijk nog niemand er nog goed kennis van heeft kunnen nemen? Evenzo geldt het feit dat de dialecten gerekend worden tot het Europees cultuurgoed. Ze zijn namelijk eeuwen ouder dan de Standaardtaal die uit die dialecten is voortgekomen. We kunnen kort zijn: nee, want deze gegevens zijn al vele tientallen jaren bekend, maar vaak nauwelijks/niet vertaald in een passend taalbeleid. En waar komen desondanks die hardnekkige vooroordelen vandaan en wat kan men er tegen ondernemen?
We praten graag verder: wordt vervolgd.
F.W. (22 mei 2014)
Reageren op dit artikel? Dat kan op Facebook of onder dit bericht.
