Ós Modesjtaal (meert '25) #64 - Modesjtaal, esjelegounsdig, huulbeier en motse

Ein rubriek euver 't gebroek van ós modesjtaal, dialek, plat, Limburgs, gesjreve door John Hertogh in samewirking mit Veldeke Krènk Zitterd-Gelaen-Bor.

“'t Ènnigste wo veer òs mit kènne ongersjeije van alle anger luuj, dat is ein taal, die is al doezend jaor awd. Dat is de riekste taal die veer kènne, dat is ein taal dao kènste in vlouke, dao kènste in zaegene. Dao kènste in vrieje dao kènste in baeje, dao kènste al de roersele van dien lief en zeel aopenbaar make.” Dees sjoon weurd euver ós modesjtaal zeen neit van mich, mer van pater Willem Sangers zeliger. Dao sjtaon ich gans achter.

Esjelegounsdig

Höbt geer gister ouch ’t esjekrutske gehaold, of is dat awwerwèts in dezen tied? Gister waas ’t jao Esjelegounsdig. In de regio van Antwerpen wurt ‘r traditioneel proementaart gegaete, bie ós biete veer hering mit zjwartbrood. Kènt geer uch ouch nog herinnere wie veer vruiger mouste vaste? Veertig daag veur de Paosje góng me minder vleisj, sigrette of sjnaps gebroeke. Veer kènjer hawwe allenej ein trummelke en dao gónge alle sjlók, bebbelkes, kermelle en babbelaere in die-s se door de waek kreegs. Zóndigs góng de trómmel aeve aope en mochte veer get kleins opaete. Op Paosjzaoterdig, es de klokke trökkoume oet Rome, góng ’t trummelke gans aope, mer houfde veer de res meistes neit want alles waar dan aanein geplek waar... 

Beier en schnaps

Nao de Vastelaovend richte veer ós op St.-Joep, dae grote jaormert op19 meert in Zitterd. Dao wurt aljaors zoväöl reklaam veur gemaak, dat ich dat dits keer ‘ns neit zal doon. Drök wurt ’t sowieso. En dao zulle d’r waal de neudige glazer beier en schnaps gedrónke waere. Gans vreuger hawwe ze ein sjöpke beier (klein glaeske, meistes mit sjteel en vout) en eine sjtevel (groot glaas in de vórm van) of einen degel (kopere kan van 3 liter). Van luuj die te väöl drónke woort gezag: die zoepe wie de kaetelebuitesj. Da’s get angesj wie kaetelmeziek: es eine widman veur de tweede maol trouwde, woort zo lang kaetelmeziek - ouch vare of rammele genuimp - gemaak door vriegezèlle, pès die ein vaetje huulbeier (in ’t Holles huldebeier) van häöm krege. Huule is hie dus neit bäöke wie einen aolifant of kriesje of maeke wie einen knien. Ouch woort gezag: dat is ein bäökprie, ‘n bäökbees, ‘ne bäökkeub. Óm bie aw weurd te blieve:

Wós geer …

Dat eine kwibus, ‘t zelfde is wie flabbes, kwastelorem en eine faldera? En wit geer ouch nog waat ein jatsprie of eine jatsbaer is? Die gaon gaer op sjtap. Dat is gans get angesj es ein hoesdoef of hoesmösj. Ein geweun mösj (Lat: passer domesticus) is ein hegkemösj. Ein blènj vènk (Holl: blinde vink) wurt waal ein mösj zónger kop genuimp. Eine mótskop is weier get gans angesj: dat is eine dwaesjligker of eemes dae zjwig ómdat ‘m get taegesjteit of omdat ‘r geaffronteierd (beleidig) is. Mótse (Holl: mokken)is sjus zoget wie brónke. Brónke woort ouch gebroek óm aan te gaeve dat ónwaer of gevaor dreigde. Euver de brónkkirmes en brónkpercessie höbbe veer ’t ein anger maol.

Pès de volgende Ós Modesjtaal. Reacties: [email protected].